PORADNIK DLA RODZICÓW
Drodzy Rodzice, tutaj znajdziecie ciekawe rady dotyczące prawidłowego rozwoju dzieci, fachowe artykuły i informacje oraz przykłady zabaw i ćwiczeń do wykonywania razem w domu.
Kliknij tutaj, aby edytować.
Kilka słów o grypie
Grypa to zespół objawów klinicznych, które mają związek z ostrym zakażeniem układu oddechowego. Chorobę wywołują wirusy z rodziny Orthomyxoviridae. Z kolei wirusy dzielą się na trzy rodzaje: typu A, typu B oraz typu C1. Typ A dzieli się na podtypy w zależności od rodzaju dwóch białek na powierzchni cząsteczki: hemaglutyniny (H) i neuraminidazy (N). Według Światowej Organizacji Zdrowia każdego roku na grypę choruje nawet 10 proc. dorosłych i 30 proc. dzieci. Konieczność hospitalizacji występuje u osób starszych oraz przewlekle chorych.
Grypa - objawy
Objawy grypy charakteryzuje nagły początek z gorączką, katarem, kaszlem, bólem głowy,gardła i bólami mięśniowymiWśród tych objawów ogólnych należy wymienić również wyciek wydzieliny z nosa oraz uczucie rozbicia i osłabienia. U młodszych dzieci najczęstsze objawy to gorączka i bóle brzucha. Niekiedy obserwuje się u nich również wymioty i biegunkę o łagodnym nasileniu. Grypa zwykle mija samoistnie po około 7 dniach, jednak niektóre symptomy, takie jak kaszel czy ogólne osłabienie mogą utrzymywać się znacznie dłużej.
Występująca w przebiegu grypy gorączka może być bardzo wysoka, szczególnie u małych dzieci. Tego rodzaju dolegliwości powodują również inne rodzaje wirusów i bakterii, np. wirus przeziębienia czy bakteria powodująca anginę. Zatem rozpoznanie grypy na podstawie samych objawów jest utrudnione.
Grypa i przeziębienie - różnice
Mimo podobnego obrazu klinicznego, istnieje kilka różnic:
Objawy grypy charakteryzuje nagły początek z gorączką, katarem, kaszlem, bólem głowy,gardła i bólami mięśniowymiWśród tych objawów ogólnych należy wymienić również wyciek wydzieliny z nosa oraz uczucie rozbicia i osłabienia. U młodszych dzieci najczęstsze objawy to gorączka i bóle brzucha. Niekiedy obserwuje się u nich również wymioty i biegunkę o łagodnym nasileniu. Grypa zwykle mija samoistnie po około 7 dniach, jednak niektóre symptomy, takie jak kaszel czy ogólne osłabienie mogą utrzymywać się znacznie dłużej.
Występująca w przebiegu grypy gorączka może być bardzo wysoka, szczególnie u małych dzieci. Tego rodzaju dolegliwości powodują również inne rodzaje wirusów i bakterii, np. wirus przeziębienia czy bakteria powodująca anginę. Zatem rozpoznanie grypy na podstawie samych objawów jest utrudnione.
Grypa i przeziębienie - różnice
Mimo podobnego obrazu klinicznego, istnieje kilka różnic:
- objawy grypy zazwyczaj mają gwałtowny początek natomiast objawy przeziębienia rozpoczynają się z 1-2 dniowym okresem ogólnego rozbicia i osłabienia (objawy narastają stopniowo);
- grypie częściej towarzyszy wysoka temperatura, bóle mięśni i stawów oraz dreszcze;
- u pacjentów z grypą, katar nie jest tak bardzo nasilony; z kolei u osób przeziębionych stanowi objaw dominujący;
- grypa jest chorobą prowadzącą do różnego rodzaju powikłań, np. niewydolności oddechowej lub zapalenia płuc.
http://www.kuratorium.waw.pl/pl/rodzice-i-uczniowie/informacje-biezace/12068,Mazowiecki-Informator-dla-Rodzicow-i-Opiekunow-Dziecka-z-Niepelnosprawnoscia.html?search=991178343
ZAPRASZAMY RODZICÓW DO ODWIEDZENIA STRONY INTERNETOWEJ PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ NR 8 - www.ppp8.pl
Czy to może być owsica?
Owsiki to częsty problem u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym.
Owica rozprzestrzenia się bardzo szybko i łatwo można się nią zakazić np. przez kontakt z chorym rówieśnikiem lub gdy dziecko nie przestrzega zasady higieny.
Jeśli niepokoi Cię u dziecka:
* brak apetytu,
* częste bóle głowy osłabienie,
* brak koncentracji,
* podkrążone oczy problemy ze snem kłopoty z wypróżnianiem się nocne zgrzytanie
* zębów nudności,
* bóle brzucha
* zauważyłeś/łaś owsiki w kale dziecka
Wszawica – profilaktyka i zwalczanie
Wszawica to choroba tyleż powszechna, co wstydliwa. Temat tabu. A przecież walka z nią byłaby o wiele skuteczniejsza, gdybyśmy mówili o niej otwarcie.
Wszawica (łac. pediculosis) to schorzenie wywołane przez obecność na ciele człowieka pasożyta, jakim jest wesz głowowa (Pediculus capitis). Pasożyty te umieszczają się na owłosionej części skóry i żywią się krwią człowieka. W miejscu ugryzienia tworzy się odczyn zapalny skóry, powodujący uczucie silnego swędzenia, a w konsekwencji drapanie się. Dorosłe wszy mogą mieć wielkość do 2-3 mm i są barwy biało-brązowej.
Głównym i alarmującym objawem wszawicy jest właśnie świąd. Jeśli dziecko cały czas drapie się, warto w ramach profilaktyki wszawicy dokładnie obejrzeć jego włosy i skórę głowy. Najlepszą metodą jest robienie przedziałków palcami i przeczesywanie włosów co 1-2 cm. Wszy skupiają się zwykle za uszami oraz z tyłu głowy, więc najlepiej rozpocząć kontrolę od tych miejsc. Szukać trzeba zarówno dorosłych żyjątek, jak i ich jaj, to znaczy gnid
Jak rozpoznać wszy? Wszy są niewielkie (2-3 mm), najczęściej mają jasną beżowo-brązową barwę (ale mogą zmieniać kolor, dostosowując się do koloru włosów). Można je dostrzec, gdy są w ruchu i szybko przemieszczają się wzdłuż włosa.
Ich jaja o wielkości ok. 1 mm są białe lub jasnożółte i bardzo mocno przytwierdzają się do nasady włosów. Wyglądają podobnie do łupieżu, ale nie odklejają się tak łatwo.
Leczenie wszawicy głowy polega na użyciu odpowiednich środków niszczących pasożyty, wśród nich są skuteczne szampony oraz inne preparaty na wszy i gnidy
MOJE PRZEDSZKOLE – MIEJSCEM KSZTAŁTOWANIA ZDROWYCH NAWYKÓW ŻYWIENIOWYCH.
Podstawę prawną wprowadzonych zmian w sposobie układania jadłospisu oraz kształtowaniu kultury zdrowego odżywiania stanowi:
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 sierpnia 2015 r.
w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach.
W związku z tym, że:
„Sytuacja w zakresie żywienia dzieci i młodzieży w Polsce pod wieloma względami jest niezadowalająca.” (Badanie HBSC 2010r, Instytut Matki i Dziecka)
1) Monotonia i brak urozmaicenia odżywiania,
2) spożywanie produktów typu fast food,
3) nadużywanie spożywania smażonych, tłustych potraw,
4) spożywanie zbyt często słonych potraw, żywności wysoko przetworzonej i dań na bazie koncentratów (np. buliony w kostkach, zupy instant),
5) spożywanie zbyt małej ilości warzyw i owoców,
Główną przesłanką nowych przepisów jest ograniczenie spożycia cukrów i substancji słodzących, soli (sodu), tłuszczu oraz potraw smażonych, przy jednoczesnym promowaniu spożycia owoców i warzyw, mleka i produktów mlecznych oraz – w sklepikach szkolnych – posiłków zamiast przekąsek.
Składniki odżywcze w diecie (na podstawie zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia z 2012 r. )
Prawidłowo zbilansowana dieta przedszkolaka powinna zawierać
odpowiednie ilość wszystkich niezbędnych składników pokarmowych :
- BIAŁKA
- TŁUSZCZE
- WĘGLOWODANY
- WITAMINY
- SKŁADNIKI MINERALNE
10 „złotych” zasad IŻŻ
1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie.
2.Bądź codziennie aktywny fizycznie – ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.
3.Źródłem energii w twojej diecie powinny być głównie produkty znajdujące się w podstawie piramidy (na dole).
4.Spożywaj codziennie przynajmniej 3 - 4 porcje mleka lub produktów mlecznych, takich jak: jogurty, kefiry, maślanka, sery.
5.Jedz codziennie 2 porcje produktów z grupy – mięso, ryby, jaja. Uwzględniaj też nasiona roślin strączkowych.
6.Każdy posiłek powinien zawierać warzywa lub owoce.
7.Ograniczaj spożycie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych.
8.Ograniczaj spożycie cukru, słodyczy, słodkich napojów.
9.Ograniczaj spożycie słonych produktów, odstaw solniczkę.
10.Pij codziennie odpowiednią ilość wody
WAŻNE:
Zalecana dzienna podaż płynów w wieku przedszkolnym to 1250ml dla młodszych dzieci (3- latki) i 1600ml dla starszych (4-6lat).
4-5 szklanek napojów dziennie! + woda z produktów spożywczych!
„12 kroków ku zdrowemu żywieniu dzieci i młodzieży” WHO
- Pełnowartościowa dieta powinna opierać się na urozmaiconych produktach spożywczych, w przewadze pochodzenia roślinnego, niż zwierzęcego.
- Chleb, ziarna zbóż, makarony, ryż lub ziemniaki powinny być spożywane kilka razy dziennie.
- Różne warzywa i owoce, najlepiej świeże i pochodzenia lokalnego, powinny być spożywane kilka razy dziennie.
- Tłuste mięsa i produkty mięsne należy zastąpić nasionami roślin strączkowych, rybami, drobiem lub chudym mięsem.
- Zalecane jest spożywanie odtłuszczonego mleka i produktów mlecznych o niskiej zawartości tłuszczu i niskiej zawartości soli (kefir, kwaśne mleko, jogurty i sery)
- Spożycie tłuszczu nie powinno przekraczać 30% dziennej podaży energetycznej, a większość tłuszczów nasyconych w diecie powinna być zastąpiona olejami roślinnymi lub miękkimi margarynami bogatymi w nienasycone kwasy tłuszczowe
- Zalecana jest żywność o niskiej zawartości cukru, natomiast cukier rafinowany powinien być używany sporadycznie, należy również ograniczyć częstotliwość spożywania słodkich napojów i słodyczy.
- Dieta o niskiej zawartości soli jest najlepsza. Całkowite dzienne spożycie soli powinno być ograniczone do 2g dla dziecka w wieku od 1 do 3 roku życia, 3g dla dziecka w wieku od 4 do 6 lat oraz do 5g w przypadku 7-18-latków, w tym wliczając sól zawartą w chlebie i przetworzonej, konserwowanej żywności. Sól jodowana powinny być stosowana tam, gdzie niedobór jodu występuje endemicznie.
- Żywność powinna być wytwarzana w sposób bezpieczny i higieniczny. Gotowanie na parze, pieczenie, gotowanie lub odgrzewanie w kuchence mikrofalowej pomaga w zmniejszaniu ilości dodanego tłuszczu.
- Młodsze dzieci powinny być zapoznawane z procesami obróbki i gotowania żywności, należy zachęcać je do włączania się w proces przygotowywania żywności, o ile jest to możliwe. Starsze dzieci i młodzież powinny także uczyć się zasad przygotowania żywności i metod gotowania. Wszystkie grupy wiekowe powinny uczyć się o tym jak ważna jest zdrowa dieta.
- Korzyści wynikające z karmienia piersią w porównaniu do stosowania preparatów dla niemowląt powinny być wyjaśnione dzieciom i młodzieży.
- Dzieci i młodzież powinny poznać korzyści płynące z aktywności fizycznej i ograniczać czas spędzony biernie na oglądaniu telewizji, wideo i graniu w gry komputerowe, bowiem regularna aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała i odpowiednim rozwoju organizmu, zgodnie z zaleceniami;
Zwracajmy uwagę na etykiety, na substancje dodatkowe, na zawartość różnych składników, konserwantów, barwników itp. w produktach.
Oświadczenia żywieniowe
*niska wartość energetyczna (mniej niż 40 kcal/100 g lub 20 kcal/100 ml);
*zmniejszona wartość energetyczna (o 30%);
*obniżona zawartość sodu/soli (o 25%);
*niska zawartość cukrów (nie więcej niż 5 g/100 g lub 2,5 g/100 ml);
*źródło witaminy/składnika mineralnego (co najmniej 15% referencyjnych wartości spożycia);
*wysoka zawartość witamin lub składników mineralnych (30% referencyjnych wartości spożycia);
*wysoka zawartość błonnika (przynajmniej 6 g/100 g lub 3 g/100 kcal);
*bez dodatku cukrów (nie zostały dodane cukry proste, dwucukry oraz inne środki spożywcze zastosowane z uwagi na ich właściwości słodzące). Jeżeli cukry występują naturalnie, podaje się informację „Zawiera naturalnie występujące cukry”
WARTO ZAPAMIĘTAĆ!!!
SUBSTANCJE SŁODZĄCE:
- E 420 Sorbitole
- E 421 Mannitol
- E 950 Acesulfam K
- E 951 Aspartam
- E 952 Cyklaminiany
- E 953 Izomalt
- E 954 Sacharyny
- E 955 Sukraloza
- E 957 Taumatyna
- E 959 Neohesperydyna DC
- E 960 Glikozydy stewiolowe
- E 961 Neotam
- E 962 Sól aspartamu i acesulfamu
- E 964 Syrop poliglucitolowy
- E 965 Maltitole
- E 966 Laktitol
- E 967 Ksylitol
- E 968 Erytrytol
Źródło największych problemów zdrowotnych u dzieci
Benzoesan sodu
E211
Konserwant
Pokrzywka, katar sienny, reakcje alergiczne
Napoje bezalkoholowe, keczup, lekarstwa
Glutaminian sodu
E621
Wzmacniacz smaku i zapachu
Skurcze oskrzeli, depresja, migrena, astma
Dania błyskawiczne, przyprawy
Siarczyny i pochodne
E221
E226
Konserwanty
Astma, podrażnienia żołądka, wysypki, biegunki
Suszone owoce, owocowe nadzienia, konserwy
Azotyny i pochodne
E249
E250
Konserwanty
Astma, ból i zawroty głowy
Wędliny, wędzone i marynowane przetwory mięsne
Tartrazyna
E102
Barwnik
Ból głowy, wysypki
Słodycze, napoje
Dwutlenek siarki
E220
Konserwant
Astma, choroby oskrzeli
Suszone owoce, soki owocowe, marynaty
Kwas sorbowy
E200
Konserwant
Reakcje alergiczne
Bakalie, keczup
Wymagania dotyczące produktów z poszczególnych grup żywności wykorzystywanych do przygotowania posiłków w kuchniach placówek oświatowych.
Produkty zbożowe lub ziemniaki
a) zbożowe produkty śniadaniowe zawierają nie więcej niż 15g cukrów w 100g produktu gotowego do spożycia,
b) o niskiej zawartości sodu/soli lub o obniżonej zawartości sodu/soli,
c) zawierają nie więcej niż 10g tłuszczu w 100g produktu gotowego do spożycia,
d) jedna lub więcej porcji w śniadaniu, obiedzie, kolacji
(kromka chleba, mała bułeczka, ok. 150 g ziemniaków, 30-40 g kaszy, ryżu),
e) trzy lub więcej różnych produktów z tej kategorii środków spożywczych w posiłkach obiadowych w tygodniu,
f) nie więcej niż jedna porcja potrawy smażonej z tej kategorii środków spożywczych w tygodniu (naleśniki nie są uwzględniane),
g) do smażenia używany jest olej roślinny rafinowany o zawartości kwasów jednonienasyconych powyżej 50% i zawartości kwasów wielonienasyconych poniżej 40%.
Warzywa
a) surowe lub przetworzone,
b) bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE)
nr 1333/2008,
c) w przypadku przetworzonych – o niskiej zawartości sodu/soli lub o obniżonej zawartości sodu/soli, z wyłączeniem produktów poddanych naturalnej fermentacji mlekowej, takich jak: kwaszona kapusta, kwaszone ogórki,
d) w przypadku warzyw suszonych: bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008, soli, tłuszczu,
e) jedna lub więcej porcji (100g części jadalnych) warzyw każdego dnia w posiłku obiadowym,
f) trzy lub więcej porcji surowych warzyw w posiłkach obiadowych w tygodniu,
g) trzy lub więcej różnych warzyw w posiłkach obiadowych w tygodniu.
Owoce
a) surowe lub przetworzone,
b) bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008,
c) w przypadku owoców suszonych: bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008, soli, tłuszczu,
d) porcja owoców (80-100g) każdego dnia w posiłku obiadowym,
e) trzy lub więcej różnych owoców w posiłkach obiadowych w tygodniu.
Mięso, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych, orzechy i inne nasiona
a) w przypadku orzechów i nasion: bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008, soli, tłuszczu,
b) jedna lub więcej porcji żywności z tej kategorii środków spożywczych każdego dnia,
c) porcja ryby co najmniej raz w tygodniu,
d) do smażenia używany jest olej roślinny rafinowany o zawartości kwasów jednonienasyconych powyżej 50% i zawartości kwasów wielonienasyconych poniżej 40%,
e) nie więcej niż jedna porcja potrawy smażonej w ciągu tygodnia szkolnego od poniedziałku do piątku, a w żywieniu 7 -dniowym nie więcej niż dwie porcje potrawy smażonej w tygodniu.
Tłuszcze spożywcze
- oleje, masło, margaryny miękkie kubkowe niearomatyzowane lub ich mieszanki;
- w przypadku smażenia olej roślinny rafinowany o zawartości kwasów jednonienasyconych powyżej 50% i zawartości kwasów wielonienasyconych poniżej 40%.
Mleko lub produkty mleczne
a) zawierają nie więcej niż 10g cukrów w 100g/ml produktu gotowego do spożycia,
b) co najmniej dwie porcje mleka lub produktów mlecznych każdego dnia w żywieniu przedszkolnym i co najmniej trzy porcje w żywieniu całodziennym
(szklanka mleka, jogurtu lub kefiru, 20 g sera żółtego, 40 g twarogu)
Inne napoje
a) woda, przy czym:
- naturalna woda mineralna
- nisko lub średniozmineralizowana,
- woda źródlana,
- woda stołowa.
b) napoje zastępujące mleko, czyli napój: sojowy, ryżowy, owsiany, kukurydziany, gryczany, orzechowy, migdałowy, przy czym:
- zawierające nie więcej niż 10g cukrów w 100 ml produktu gotowego do spożycia, bez dodatku substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008,
- o niskiej zawartości sodu/soli lub o obniżonej zawartości sodu/soli
c) soki owocowe, warzywne, owocowo-warzywne, przy czym:
- w porcjach nieprzekraczających 200ml,
- bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008 w przypadku soków warzywnych i owocowo -warzywnych,
- o niskiej zawartości sodu/soli lub o obniżonej zawartości sodu/soli.
d) koktajle owocowe, warzywne, owocowo-warzywne na bazie mleka, napojów zastępujących mleko, czyli napój: sojowy, ryżowy, owsiany, kukurydziany, gryczany, orzechowy, migdałowy, produktów mlecznych lub produktów zastępujących produkty mleczne
e) napoje przygotowywane na miejscu bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008:
- herbata –w tym z: owocami, mlekiem lub napojami zastępującymi mleko, czyli napój: sojowy, ryżowy, owsiany, kukurydziany, gryczany, orzechowy, migdałowy, dozwolone jest słodzenie naturalnym miodem pszczelim,
- napary owocowe – z naturalnym aromatem, w tym z: owocami, dozwolone jest słodzenie naturalnym miodem pszczelim,
- kawa zbożowa – w tym z: mlekiem lub napojami zastępującymi mleko, dozwolone jest słodzenie naturalnym miodem pszczelim,
- kakao naturalne –w tym z: mlekiem lub napojami zastępującymi mleko, dozwolone
jest słodzenie naturalnym miodem pszczelim,
- kompot owocowy
f) bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008 oraz substancji, takich jak: tauryna, guarana, kofeina.
Inne produkty
a) sól:
- w procesie przygotowania posiłku stosowana jest sól o obniżonej zawartości sodu (sodowo-potasowa),
- sól nie jest stosowana po procesie przygotowania posiłku,
-w żywieniu zbiorowym należy uwzględnić, że dzienne spożycie soli powinno wynosić nie więcej niż 5g.
b) zioła lub przyprawy świeże lub suszone bez dodatku soli.
c) zupy, sosy oraz potrawy sporządzane z naturalnych składników bez użycia koncentratów spożywczych, z wyłączeniem koncentratów z naturalnych składników.
d) zawierają nie więcej niż 10g cukrów w 100g/ml produktu gotowego do spożycia.
e) zawierają nie więcej niż 10g tłuszczu w 100g/ml produktu gotowego do spożycia.
Posiłki w przedszkolu powinny pokrywać 75% zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze
Kolacja to posiłek spożywany przez dzieci poza terenem przedszkola.
Przy 4 posiłkach :
•Pierwsze śniadanie 25%
•Obiad 35%
•Podwieczorek 15%
•Kolacja 25%
Przy 5 posiłkach
•Pierwsze śniadanie 25%
•Drugie śniadanie 10%
•Obiad 30%
•Podwieczorek 10%
•Kolacja 25%
LITERATURA:
- Przegląd Pediatryczny 2008
- NORMY ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Podstawy prewencji otyłości i chorób niezakaźnych pod redakcją prof. M. Jarosza, 2008. (nowelizacja 2012)
- Materiały szkoleniowe: Opracowanie: Mgr Anna Różyk, HACPASZ, 17.10.2015r, Warszawa.
Opracowała: Agnieszka Łuksza
Grażyna Wójcik
WSPOMAGANIE ROZWOJU DZIECKA
Tylko będąc z dzieckiem, obserwując je i bawiąc się z nim można zrozumieć, jakie ono naprawdę jest, można poznać jego zdolności. Wskazówek do tego, jak wspierać dziecko należy szukać w nim samym. Rozwój ma charakter ciągły, a jego tempo jest indywidualne dla każdego dziecka. Dziecko z różnorodnych działalności z czasem wybierze te, które będą sprawiać mu najwięcej przyjemności. Być może to będzie rysowanie, skakanie albo układanie puzzli.
Wspieranie dziecka oznacza przede wszystkim zbliżanie się do niego, wspólne bycie z nim, aby ocenić możliwości dziecka i zdolność. Określić wymagania dostosowane do jego potrzeb.
Dziecku należy stwarzać właściwe warunki do pełnego rozwoju. Jest to przede wszystkim uczenie rozumienia siebie i innych ludzi, rozwijanie wyobraźni oraz wpajanie dyscypliny.
Na to, czy dziecko będzie miało szansę rozwinąć swoje talenty wpływ mają cele, jakie stawiamy przed dzieckiem. Nierealistyczne wymagania czy zbytnie obciążanie dziecka to najlepszy sposób na zniechęcenie go do podejmowania wcześniejszej aktywności. Dodatkowe przy tym karanie za niepowodzenia może powodować stres, który w konsekwencji może być przyczyną silnej nerwicy.
Stwarzanie dziecku najlepszych warunków do rozwoju nie polega na tym, żeby zapisywać je na wiele różnorodnych, dodatkowych zajęć. Chodzi o to, aby poznawaniu świata towarzyszyły atrakcyjne działalności – zdobywanie wiedzy powinno łączyć się z przyjemnością.
Tylko będąc z dzieckiem, obserwując je i bawiąc się z nim można zrozumieć, jakie ono naprawdę jest, można poznać jego zdolności. Wskazówek do tego, jak wspierać dziecko należy szukać w nim samym. Rozwój ma charakter ciągły, a jego tempo jest indywidualne dla każdego dziecka. Dziecko z różnorodnych działalności z czasem wybierze te, które będą sprawiać mu najwięcej przyjemności. Być może to będzie rysowanie, skakanie albo układanie puzzli.
Wspieranie dziecka oznacza przede wszystkim zbliżanie się do niego, wspólne bycie z nim, aby ocenić możliwości dziecka i zdolność. Określić wymagania dostosowane do jego potrzeb.
Dziecku należy stwarzać właściwe warunki do pełnego rozwoju. Jest to przede wszystkim uczenie rozumienia siebie i innych ludzi, rozwijanie wyobraźni oraz wpajanie dyscypliny.
Na to, czy dziecko będzie miało szansę rozwinąć swoje talenty wpływ mają cele, jakie stawiamy przed dzieckiem. Nierealistyczne wymagania czy zbytnie obciążanie dziecka to najlepszy sposób na zniechęcenie go do podejmowania wcześniejszej aktywności. Dodatkowe przy tym karanie za niepowodzenia może powodować stres, który w konsekwencji może być przyczyną silnej nerwicy.
Stwarzanie dziecku najlepszych warunków do rozwoju nie polega na tym, żeby zapisywać je na wiele różnorodnych, dodatkowych zajęć. Chodzi o to, aby poznawaniu świata towarzyszyły atrakcyjne działalności – zdobywanie wiedzy powinno łączyć się z przyjemnością.
- Rozwój ma charakter indywidualny, dlatego nie porównuj swojego dziecka z dzieckiem koleżanki.
- Żadna zabawka nie jest w stanie zastąpić dziecku Twojej obecności.
- Pomagaj dziecku w odkrywaniu jego zainteresowań. Słuchaj go uważnie.
- Nigdy nie zmuszaj dziecka do wykonywania jakichkolwiek czynności związanych z nauką – w ten sposób możesz go zniechęcić do wykonywania konkretnych czynności.
- Dziecko trzeba jak najczęściej chwalić.
- Bądź obecny w życiu dziecka, poświęcaj mu jak najwięcej czasu.
- Odłóż wszystko na bok – bądź cierpliwy, wyrozumiały.
- Wymagaj na miarę możliwości dziecka.
- Obserwuj dziecko.
- Działaj z rozmysłem- nie ingeruj zbytnio w działalność dziecka.
- Dawaj dobry przykład – ucz otwartości na innych ludzi.
- Interesuj się osiągnięciami dziecka.
- Zawsze miej na uwadze jego pragnienia.
Grażyna Wójcik
GDY DZIECKO SIĘ BUNTUJE….
GDY DZIECKO SIĘ BUNTUJE….
- Zachowaj zimną krew. Postaraj się zapanować nad swoimi emocjami.
- Mów spokojnym tonem. Wtedy masz większą szansę na to, że dziecko zrozumie Twoje słowa.
- Nigdy nie szarp i nie krzycz. W ten sposób na pewno nie uspokoisz dziecka.
- Staraj się dziecko przytrzymać. Mocno przytul je do siebie aż do momentu, kiedy osłabnie jego fizyczny opór.
- Zaproponuj jakiś ruch. Pomyśl nad ćwiczeniami, które pomogą rozładować napięcie np. skakanie.
- Nie zostawiaj dziecka samego. Ono w takiej chwili bardzo Ciebie potrzebuje.
- Bądź stanowcza i nie ustępuj. Dziecko musi wiedzieć, że złość nie jest sposobem na wyegzekwowanie zachcianki.
- Nie karz za napad złości
- Stawiaj wyraźne granice
- Mobilizuj dziecko do twórczej pracy poprzez okazywanie mu uznania i chwalenie go.
- Gdy złość minie pociesz dziecko i wytłumacz, co jest przyczyną Twojego zakazu.
- Nie szantażuj miłością. Nigdy nie mów: jak będziesz niegrzeczny, to przestane Cię kochać. Dziecko czuje się wówczas zagrożone.
- Nie decyduj o wszystkim za dziecko. Nawet dwulatek może decydować, jaką bluzeczkę założy.
- Nie zawstydzaj. W ten sposób wpoisz dziecku przekonanie, że nie panuje nad samym sobą i sytuacja.
- Nie próbuj go do niczego zmuszać. Takie postępowanie obróci się przeciwko Tobie i dziecku.
Grażyna Wójcik
Cechy zachowań dziecka a postawy rodziców
Według Marii Ziemskiej postawy rodziców można podzielić na złożone postawy niewłaściwe i właściwe.
Postawy niewłaściwe to:
-postawa unikająca – charakteryzuje ją nadmierny dystans uczuciowy rodziców wobec dziecka,
-postawa odtrącająca – to nadmierny dystans uczuciowy i jednocześnie dominacja rodziców,
-postawa zbyt wymagająca, zmuszająca, korygująca – nadmierne skoncentrowanie się na dziecku oraz dominacja w postępowaniu wobec dziecka,
-postawa nadmiernie chroniąca – nadmierne skoncentrowanie się na dziecku, ale z cechami uległości wobec niego.
Postawy właściwe to:
-akceptacja dziecka czyli przyjmowanie go takim jakie ono jest,
-współdziałanie z dzieckiem – angażowanie się w czynności ważne dla dziecka, ale i angażowanie dziecka w zajęcia i sprawy dotyczące domu i rodziców,
-dawanie dziecku właściwej dla wieku, rozumnej swobody,
-uznawanie praw dziecka w rodzinie jako równych, bez przeceniania i niedoceniania jego roli.
Postawy rodziców wobec dziecka mają wpływ na kształtowanie się cech jego zachowań, przy właściwych postawach wychowawczych będą to cechy pozytywne, a przy niewłaściwych – negatywne.
Kształtowaniu się zdolności do nawiązywanie trwałych więzi emocjonalnych sprzyja postawa akceptacji, dzięki której dziecko jest przyjacielskie, współczujące, pogodne, odważne.
Dzięki postawie współdziałania dziecko jest ufne wobec rodziców, wytrwałe, zadowolone z własnej pracy, zdolne do współdziałania i podejmowania zobowiązań.
Zdolność do kontaktów z rówieśnikami, uspołecznienie, pomysłowość, próby pokonywania przeszkód, łatwość przystosowania się do różnych sytuacji społecznych to cechy dziecka, którego rodzice uznają swobodę aktywności.
Postawa poszanowania praw rozwija lojalność dziecka, solidarność z innymi członkami rodziny, sprzyja powstawaniu realistycznego obrazu samego siebie.
Przy unikającej kontaktu z dzieckiem postawie rodziców może ono być niezdolne do nawiązywania trwałych więzi uczuciowych, niezdolne do obiektywnych ocen, nastawione antagonistycznie. Może być niezdolne do wytrwałości i koncentracji w nauce, bojaźliwe lub wchodzące w konflikty.
Agresywność, nieposłuszeństwo, kłótliwość, gniew, zahamowanie rozwoju uczuć wyższych lub bezradność, trudności w przystosowaniu się na skutek zahamowań to skutki postawy odtrącającej.
Postawa nadmiernego wymagania , korygowania, krytyki sprzyja kształtowaniu się takich cech jak: niepewność, lękliwość, brak wiary we własne siły, przewrażliwienie, uległość, pobudliwość, brak zdolność koncentracji.
Takie cechy dziecka jak: opóźnienie dojrzałości emocjonalnej, bierność, brak inicjatywy to efekt postawy nadmiernie chroniącej. W wyniku takiego postępowania rodziców dziecko może przejawiać również takie zachowania jak: nadmierna pewność siebie, zarozumialstwo, awanturniczość.
Postawy obojga rodziców wobec dziecka nie zawsze bywają tego samego typu. Dobrze byłoby jednak gdyby zamierzenia rodziców nie były rozbieżne i przeciwstawne, a oparte na wzajemnej akceptacji i szacunku rodziców do siebie i dziecka. Wówczas jest szansa na to, że nawet odmienność typów postaw matki i ojca nie będą miały szkodliwego wpływu na dziecko, a będą źródłem większego bogactwa doznań emocjonalnych.
Cechy zachowań dziecka a postawy rodziców
Według Marii Ziemskiej postawy rodziców można podzielić na złożone postawy niewłaściwe i właściwe.
Postawy niewłaściwe to:
-postawa unikająca – charakteryzuje ją nadmierny dystans uczuciowy rodziców wobec dziecka,
-postawa odtrącająca – to nadmierny dystans uczuciowy i jednocześnie dominacja rodziców,
-postawa zbyt wymagająca, zmuszająca, korygująca – nadmierne skoncentrowanie się na dziecku oraz dominacja w postępowaniu wobec dziecka,
-postawa nadmiernie chroniąca – nadmierne skoncentrowanie się na dziecku, ale z cechami uległości wobec niego.
Postawy właściwe to:
-akceptacja dziecka czyli przyjmowanie go takim jakie ono jest,
-współdziałanie z dzieckiem – angażowanie się w czynności ważne dla dziecka, ale i angażowanie dziecka w zajęcia i sprawy dotyczące domu i rodziców,
-dawanie dziecku właściwej dla wieku, rozumnej swobody,
-uznawanie praw dziecka w rodzinie jako równych, bez przeceniania i niedoceniania jego roli.
Postawy rodziców wobec dziecka mają wpływ na kształtowanie się cech jego zachowań, przy właściwych postawach wychowawczych będą to cechy pozytywne, a przy niewłaściwych – negatywne.
Kształtowaniu się zdolności do nawiązywanie trwałych więzi emocjonalnych sprzyja postawa akceptacji, dzięki której dziecko jest przyjacielskie, współczujące, pogodne, odważne.
Dzięki postawie współdziałania dziecko jest ufne wobec rodziców, wytrwałe, zadowolone z własnej pracy, zdolne do współdziałania i podejmowania zobowiązań.
Zdolność do kontaktów z rówieśnikami, uspołecznienie, pomysłowość, próby pokonywania przeszkód, łatwość przystosowania się do różnych sytuacji społecznych to cechy dziecka, którego rodzice uznają swobodę aktywności.
Postawa poszanowania praw rozwija lojalność dziecka, solidarność z innymi członkami rodziny, sprzyja powstawaniu realistycznego obrazu samego siebie.
Przy unikającej kontaktu z dzieckiem postawie rodziców może ono być niezdolne do nawiązywania trwałych więzi uczuciowych, niezdolne do obiektywnych ocen, nastawione antagonistycznie. Może być niezdolne do wytrwałości i koncentracji w nauce, bojaźliwe lub wchodzące w konflikty.
Agresywność, nieposłuszeństwo, kłótliwość, gniew, zahamowanie rozwoju uczuć wyższych lub bezradność, trudności w przystosowaniu się na skutek zahamowań to skutki postawy odtrącającej.
Postawa nadmiernego wymagania , korygowania, krytyki sprzyja kształtowaniu się takich cech jak: niepewność, lękliwość, brak wiary we własne siły, przewrażliwienie, uległość, pobudliwość, brak zdolność koncentracji.
Takie cechy dziecka jak: opóźnienie dojrzałości emocjonalnej, bierność, brak inicjatywy to efekt postawy nadmiernie chroniącej. W wyniku takiego postępowania rodziców dziecko może przejawiać również takie zachowania jak: nadmierna pewność siebie, zarozumialstwo, awanturniczość.
Postawy obojga rodziców wobec dziecka nie zawsze bywają tego samego typu. Dobrze byłoby jednak gdyby zamierzenia rodziców nie były rozbieżne i przeciwstawne, a oparte na wzajemnej akceptacji i szacunku rodziców do siebie i dziecka. Wówczas jest szansa na to, że nawet odmienność typów postaw matki i ojca nie będą miały szkodliwego wpływu na dziecko, a będą źródłem większego bogactwa doznań emocjonalnych.
EDUKACJA EKOLOGICZNA W PRZEDSZKOLU
Co to jest „Edukacja Ekologiczna”?
„Edukacja ekologiczna to ogół czynności i procesów umożliwiających ludziom:
1) poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury z punktu widzenia wpływu tych elementów na jakość holistycznie pojmowanego środowiska społeczno - przyrodniczego;
2) uczestnictwo w przekształcaniu tych elementów ich życia w zgodzie z zasadą harmonii między głównymi składowymi środowiska społeczno - przyrodniczego;
3) realizację tej zasady w indywidualnym, w miarę wszechstronnym, rozwoju własnej sprawności fizycznej i umysłowej, zainteresowań i zdolności (1)
Edukacja ekologiczna powinna dostarczać rzetelnej wiedzy o środowisku, przemawiać do naszej wyobraźni, rozbudzać w nas z jednej strony sumienie ekologiczne, z drugiej zaś wrażliwość na piękno i bogactwo natury, a także kształtować umiejętność i chęć działania na rzecz środowiska. Wyróżnia się w niej trzy zasadnicze elementy:
Najważniejszymi celami edukacji ekologicznej:
Do podstawowych form edukacji ekologicznej w przedszkolu można zaliczyć:
Ważne jest aby dziecko odkrywało zależności w sposób samodzielny, podczas zabawy, kształtowało postawy w sposób systematyczny i trwały oraz mogło w sposób aktywny prezentować swoją postawę PROEKOLOGICZNĄ.
A TERAZ GARŚĆ POMYSŁÓW NA ROZBUDZANIE ZAINTERESOWAŃ PROBLEMATYKĄ OCHRONY ŚRODOWISKA (3):
Źródła:
1. A. Papuziński, dz. cyt., Bydgoszcz 1998, s. 198.
2. J. W. Komecka, Cel edukacji - wiedza czy postawa, „Człowiek i Światopogląd” 1985, nr 5, s. 25
3. D. Gierek „Mały Ekolog- program ekologiczny Przedszkola nr 275 w Warszawie.”
1) poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury z punktu widzenia wpływu tych elementów na jakość holistycznie pojmowanego środowiska społeczno - przyrodniczego;
2) uczestnictwo w przekształcaniu tych elementów ich życia w zgodzie z zasadą harmonii między głównymi składowymi środowiska społeczno - przyrodniczego;
3) realizację tej zasady w indywidualnym, w miarę wszechstronnym, rozwoju własnej sprawności fizycznej i umysłowej, zainteresowań i zdolności (1)
Edukacja ekologiczna powinna dostarczać rzetelnej wiedzy o środowisku, przemawiać do naszej wyobraźni, rozbudzać w nas z jednej strony sumienie ekologiczne, z drugiej zaś wrażliwość na piękno i bogactwo natury, a także kształtować umiejętność i chęć działania na rzecz środowiska. Wyróżnia się w niej trzy zasadnicze elementy:
- edukacja w środowisku: środowisko jest wykorzystywane jako źródło wiedzy oraz rozwoju wszechstronnych umiejętności ucznia,
- edukacja o środowisku: nauka o lokalnym i globalnym środowisku, która ma na celu ułatwienie zrozumienia zasad współistnienia systemu przyrodniczego i świata człowieka,
- edukacja na rzecz środowiska: ukształtowanie pełnego troski podejścia do środowiska oraz wpojenie takich wartości, by każdy mógł poczuć się odpowiedzialnym za postępowanie wobec świata przyrody.
Najważniejszymi celami edukacji ekologicznej:
- POSZERZANIE WIEDZY
- przekazywanie dzieciom podstawowych wiadomości o ekosystemach, obiektach i zjawiskach przyrodniczych znajdujących się w najbliższym środowisku,
- zapoznanie dzieci z podstawowymi zasadami ochrony przyrody miejskiej (skwery, drzewa, parki, ptaki, owady),
- ROZUMIENIE ZALEŻNOŚCI
- rozumienie znaczenia czystego powietrza dla zdrowia roślin, zwierząt i ludzi,
- rozumienie znaczenia zieleni dla zdrowia człowieka,
- KSZTAŁTOWANIE ODPOWIEDZIALNOŚCI
- kształtowanie poczucia odpowiedzialności za wszelkie lokalne zmiany w środowisku, których sprawcą jest człowiek,
- uświadomienie dzieciom problemu opakowań, świadomy ich wybór,
- zapoznanie dzieci z podstawowymi zadaniami ochrony zwierząt, także futerkowych i egzotycznych (np. słonie, nosorożce), rozumienie pojęć: zwierzę chronione, rezerwat, okres chroniony; rozumienie znaczenia leśnej szaty roślinnej dla zwierząt,
- przyzwyczajanie dzieci do ładu i porządku w swoim najbliższym środowisku,
- kształtowanie postawy współgospodarza obiektów przedszkolnych,
- ROZWIJANIE ZAINTERESOWAŃ
- rozwijanie zainteresowań dzieci źródłem pochodzenia żywności, wyrabianie przekonania, że żywność nie zawsze jest zdrowa, umiejętność wyboru (wspólnie z rodzicami) zdrowej żywności, rezygnowanie ze szkodliwych elementów,
- rozwijanie zainteresowań dzieci ruchem ekologicznym na świecie, rozumienie, że podobne działania na rzecz ochrony środowiska podejmują dzieci i dorośli na całym świecie,
- OSZCZĘDZANIE ZASOBÓW
- przyzwyczajanie do oszczędzania bogactw ziemi, wyrabianie przekonania, że surowce naturalne trzeba oszczędzać, zbierać surowce wtórne,
- rozumienie znaczenia energii słonecznej i jej wpływu na rozwój roślin, energii elektrycznej w życiu człowieka, dostrzeganie sposobów jej oszczędzania w codziennym życiu,
- ROZWIJANIE WRAŻLIWOŚCI
- rozwijanie wrażliwości estetycznej (ład, porządek w najbliższym otoczeniu),
- stworzenie sytuacji do bezpośredniego obcowania z przyrodą i dokonywania obserwacji zjawisk przyrodniczych występujących w różnych porach roku,
- kształtowanie postaw twórczych w kontaktach z przyrodą,
- rozwijanie wrażliwości na piękno przyrody.
Do podstawowych form edukacji ekologicznej w przedszkolu można zaliczyć:
- wycieczki i spacery do różnych ekosystemów (zoo, las, park, łąka, jezioro, staw itp.)
- prace praktyczno – hodowlane (sadzenie i pielęgnacja roślin, opieka nad zwierzętami domowymi),
- konkursy o tematyce ekologicznej,
- udział w akcjach ochrony naturalnego środowiska człowieka („Międzynarodowy Dzień Ziemi”),
- wystawki (kąciki przyrody np. skarby zebrane w lesie, nad morzem)
- propagowanie idei ochrony i kształtowanie naturalnego środowiska (segregacja śmieci).
Ważne jest aby dziecko odkrywało zależności w sposób samodzielny, podczas zabawy, kształtowało postawy w sposób systematyczny i trwały oraz mogło w sposób aktywny prezentować swoją postawę PROEKOLOGICZNĄ.
A TERAZ GARŚĆ POMYSŁÓW NA ROZBUDZANIE ZAINTERESOWAŃ PROBLEMATYKĄ OCHRONY ŚRODOWISKA (3):
- Wspólne cieszenie się pięknem przyrody- pokazywanie dziecku „cudów przyrody” np. pięknych leśnych kwiatów, muszelek nad morzem, niezwykłych ryb w oceanarium, rzadkich okazów roślin i zwierząt podczas wycieczki w góry, motyli na łące itp.
- Wspólne, odpowiedzialne korzystanie z „darów środowiska naturalnego”- sprzątanie po sobie podczas wycieczki, spaceru , pobytu na plaży czy w lesie;
- Wprowadzanie elementów opieki nad np. zwierzątkiem domowym, wdrażanie przez to do odpowiedzialności za inny organizm (karmienie, zabawa, sprzątanie, spacery)
- Wspólne poszerzanie wiedzy i zainteresowań poprzez czytanie ciekawych książek, czasopism, oglądanie wartościowych, dostosowanych do wieku dziecka filmów o tematyce przyrodniczej;
- Stworzenie w domu kącika przyrody np. uprawa wybranych roślin doniczkowych, zachęcanie do systematycznej pielęgnacji tych roślin, eksponowanie „skarbów” znalezionych np. w lesie, podpisywanie ich, wyszukiwanie informacji na ich temat;
- Tworzenie „albumów”. „zielników”, nagrywanie filmów ze wspólnych np. spacerów
- Wykorzystywanie surowców wtórnych do tworzenia ciekawych prac konstrukcyjnych, plastycznych a może nawet użytkowych np. wazonik z butelki po mleku itp.
- Wprowadzenie tzw. ”rytuałów”, np. wspólne przygotowywanie paczek z makulaturą, wrzucanie do odpowiednich koszy np. butelek PET
- (dziecko decyduje, które z jego rysunków, gazetek chce oddać, rodzic również porządkuje swoje i przygotowują paczki) .
Źródła:
1. A. Papuziński, dz. cyt., Bydgoszcz 1998, s. 198.
2. J. W. Komecka, Cel edukacji - wiedza czy postawa, „Człowiek i Światopogląd” 1985, nr 5, s. 25
3. D. Gierek „Mały Ekolog- program ekologiczny Przedszkola nr 275 w Warszawie.”
Agnieszka Łuksza
Twórcze zabawy plastyczne inspirowane porami roku- ZIMA.
Już we wczesnym dzieciństwie zaczynamy odkrywać świat wszystkimi naszymi zmysłami, dlatego tak ważne jest, aby dostarczać dziecku jak najwięcej okazji do rozwoju i zabawy poprzez tworzenie. Twórczość jest dla dziecka nie tylko źródłem przyjemności estetycznych czy też radości z własnej twórczości, ale dostarcza mu wiedzy i umiejętności z różnych obszarów życia.
Jest wyrazem jego wewnętrznej energii, uspokaja je, daje uczucie odprężenia oraz zaspokaja typową dla tego wieku potrzebę działania. Dzieci podczas pracy twórczej rozwijają swoje umiejętności manualne, doskonalą koordynację wzrokowo-ruchową, kształtują umiejętności wyrażania środkami plastycznymi. To również doskonała okazja, aby zacieśnić więzy między dzieckiem i rodzicem, aby kształtować w nim system wartości i przekazywać pozytywne myślenie o sobie i otaczającym świecie.
Stosowanie w zabawie z dzieckiem różnorodnych technik plastycznych stymuluje ich dyspozycje twórcze. Rozwija fantazję, pomysłowość, giętkość, oryginalność, zdolności skojarzeniowe, płynność myślenia zachęca do poszukiwań niestandardowych rozwiązań.
A oto kilka zabaw plastycznych z wykorzystaniem nietypowych pomocy i technik:
· ”Na stoku”- malowanie kulką.
Kartkę umieszczamy w pudełku po czekoladkach i małą kulkę plastykową. Kulkę malujemy pędzelkiem jednym kolorem farby, wkładamy do pudełka i poruszając w różne strony, malujemy na kartce. Powstałe w ten sposób abstrakcje można uzupełnić elementami wyciętymi z kolorowego papieru np. narciarze, kolorowe choinki, łyżwiarka i oprawić w ramki.
”Choinka” -malowanie ciastem.
„Kolorowe ciasto” (woda, mąka i odrobina wybranej farby np. zielona) rozsmarowujemy na kartce, następnie zeskrobujemy ciasto grzebieniem lub przygotowaną tekturą, tworząc na nim wzory i obrazki. Po wyschnięciu możemy uzupełnić rysunek o elementy roślinne np. na choince przykleić specjalnym klejem anyżowe gwiazdki, ziele angielskie, owoce jałowca.
· „Bombki”- formowanie z masy papierowej.
Rozdrobnione kawałki papieru moczymy w przygotowanym kleju i oklejamy np. kulkę z gazety .
Tak przygotowane bombki (różnych kształtów) pozostawiamy do wyschnięcia, a następnie malujemy farbami i ozdabiamy np. cekinami, suszonymi płatkami kwiatów, kolorowymi piórkami, włóczką (potrzebny jest dobry klej). Dzieci tworzą ulepianki wg własnych pomysłów.
· „Świąteczne łańcuchy”- mozaika na nitce.
Do wykałaczki przyklejamy taśmą klejącą długi sznurek lub grubą nitkę, tworząc „niby igłę”. Następnie przygotowujemy makaron różnej grubości i kształtów np. rurki, pióra oraz np. kolorowe papierowe kwiatki z dziurką w środku, kokardki z papierków po cukierkach, duże drewniane lub plastikowe koraliki. Dziecko nawleka je wg. własnego pomysłu tworząc oryginalny łańcuch, który może ozdobić dowolny element naszego domu.
· „Stroik”- formowanie masą solną.
Z masy solnej (woda, mąka, sól, odrobina oleju) formujemy stożek lub inny kształt, który zaproponuje dziecko (musi dać się wbić różne materiały w masę) i ozdabiamy szyszkami, makronem o różnym kształcie, patyczkami i gałązkami z różnych drzew, suszonymi plastrami owoców. Następne odstawiamy stroik do wyschnięcia na kilka dni w suche i ciepłe miejsce. Im dokładniej i głębiej wciśnie się poszczególne elementy tym stroik będzie trwalszy. Po wyschnięciu można go pomalować złotą farbą w spreju lub posmarować klejem i posypać brokatem (ta część wykonują rodzice najlepiej na zewnątrz).
· „Pałac królowej Śniegu”- malowanie gąbką.
Rysujemy wzór np. kontur pałacu i wycinamy go nożyczkami. Szablon nacieramy świecą, aby nie nasiąkał wodą. Wycięty szablon przypinamy spinaczem aby się nie przesuwał. Kawałkiem gąbki namaczanej w farbie lekko uderzamy w papier widoczny w okienkach szablonu i poza nim. Można użyć jednego koloru lub kilku. Trzeba tylko przygotować kilka kawałków gąbki dla każdego koloru osobno. Obrazek możemy oprawić w ramkę.
Podczas zabaw plastycznych z dzieckiem ważne jest aby zapewnić mu możliwość swobodnej, twórczej wypowiedzi. Nie wolno ingerować w kompozycje dziecka, bo najważniejszy jest sam proces tworzenia a nie wartość wytworu plastycznego, niepodlegającego, w przypadku dzieci, jakiejkolwiek krytyce. Nie narzucajmy swoich myśli dziecku, pozwólmy aby od początku do końca czuło się twórcą odpowiedzialnym za własne dzieło, zadbajmy tylko o bezpieczeństwo podczas pracy i bądźmy w każdej chwili gotowi do pomocy. Nie narzucajmy też dziecku tempa pracy i pamiętajmy o odpowiednim wyeksponowaniu jego prac po ich ukończeniu, daje to wiele satysfakcji i przekonuje o poważnym traktowaniu jego wysiłku.
Miłej zabawy;-)
Agnieszka Łuksza
W oczekiwaniu na Święta...
Już za parę dni spotkamy się w rodzinnym gronie, aby razem przeżywać te najpiękniejsze, najbardziej ciepłe i pełne radości ze Świąt. Zapewne w naszych domach już pachnie piernikami i suszonymi owocami, wszystko jest wysprzątane, prezenty czekają pięknie zapakowane na uroczyste otwarcie a choinka migocze srebrnymi lampkami.
Warto wykorzystać te ostatnie chwile przed Świętami Bożego Narodzenia, aby wspólnie z dziećmi przygotować dekoracje, które ozdobią nasze mieszkanie a także pozwolę chwilę odpocząć domownikom od „świątecznego zamieszania” w kuchni.
Najprostszą i najszybszą dekoracją, która możemy wykonać wspólnie z dziećmi podczas krótkich, zimowych wieczorów są różnego rodzaju gwiazdki z papieru.
Z białego papieru wycinamy koła różnej wielkość i składamy je 3-krotnie na pół, po czym nożyczkami wycinamy ozdobnie krawędzie. Następne prosimy dzieci, aby dowolnie dobrały koła różnej wielkości i o różnych krawędziach i przykleiły je jedno na drugie. Jeszcze tylko robimy dziurkaczem dziurkę, przewlekamy ozdobny sznureczek i piękne śnieżynki gotowe do zawieszenia w oknie.
W zależności od kolorów możemy stworzyć dekorację dobraną do pozostałych elementów Świątecznego wystroju naszego domu.
Inna prostą dekoracją jest Bożonarodzeniowy wieniec. Wykonuje się go bardzo łatwo ze starych, niepotrzebnych rajstop z których odcinamy górną część, a nogawkę wypychamy np. białą krepiną. Następnie formujemy koło i związujemy końce rajstop ozdobną wstążką. Na tak przygotowaną bazę wspólnie z dzieckiem naklejamy różne elementy wycięte z papieru np. srebrne listki , szablony pierniczków (mogą być też prawdziwe), zawiązujemy drobne bombki. Całość ozdabiamy brokatem i kokardami w wybranym kolorze.
Ważny jest wybór odpowiedniego kleju, który potrafi połączyć tkaninę z papierem. Pamiętajmy aby ten etap pracy wykonać samodzielnie, w trosce o bezpieczeństwo naszych pociech. Tak przygotowany wieniec jest doskonałym pomysłem na ozdobienie drzwi lub pustej ściany.
Kolejna prostą dekoracją są „zimowe dmuchawce”. Potrzebujemy do nich styropianowych kul, patyczków higienicznych w białym kolorze, patyczków do szaszłyków i białej krepiny oraz zwykłego kleju do papieru. Warto zaopatrzyć się również w brokat.
Patyczki do szaszłyków owijamy krepiną i przyklejamy na końcach. Następnie na każdy patyczek nabijamy kule w która wbijamy dowolną ilość patyczków do uszu. Wcześniej należy z każdego patyczka, z jednej jego strony usunąć watę.
Na koniec możemy posmarować końcówki patyczków w kuli, klejem i posypać brokatem. Trzy albo więcej dmuchawców ustawionych np. na stole, komodzie bądź parapecie stanowi piękna i oryginalną ozdobę.
To tylko niektóre z propozycji dekoracji, których wykonanie zajmie kilka chwil, a sprawi, że w naszym domu zapanuje uroczysty świąteczny nastrój.
A zatem-do dzieła!
A zatem-do dzieła!
Agnieszka Łuksza
BEZPIECZNE LATO PRZEDSZKOLAKA
Wakacje to czas zabawy i nowych wrażeń. Wyjeżdżamy w góry, nad morze, nad jeziora, na wieś. Dużo czasu spędzamy w lesie lub parku, jeździmy na rowerze, rolkach, hulajnodze. Korzystając z wakacyjnych przyjemności, nie zapominajmy jednak o bezpieczeństwie własnym i bliskich. Zwracajmy uwagę na zagrożenia podczas wypoczynku, aby po powrocie do przedszkola mieć tylko dobre wspomnienia.
Z pewnością wielu z Was zna i stosuje poniższe zasady, być może niektóre są oczywiste, ale w trosce o zdrowie i dobre samopoczucie naszych milusińskich warto przed urlopem zapoznać się z nimi jeszcze raz.
A oto kilka ważnych zasad, aby nasze wakacyjne wspomnienia zawsze były tylko miłe, a nasze pociechy wypoczęte i pełne nowej energii wróciły do przedszkola:
1. Przed wyjazdem w nowe miejsce zawsze porozmawiaj z dzieckiem o tym co zobaczy, jak powinno się zachowywać, czego unikać. Najlepiej obejrzyjcie wspólnie film opowiadający np. o danym kraju lub przeczytajcie podstawowe informacje wzbogacone zdjęciami.
2. Ustal z dzieckiem zasady wypoczynku i zabawy np.: wchodzimy do wody tylko razem, w lesie nie śmiecimy, nie ganiamy ptaków w parku.
3. Wybierając się w dane miejsce np. nad morze pamiętaj o odpowiednim ubraniu i akcesoriach do ochrony i zabawy dla malucha (czapeczka, krem z filtrem, klapki, przewiewne, najlepiej bawełniane ubranka na zmianę, okulary, nie zapomnij też o płaszczu przeciwdeszczowym i kaloszach).
4. W czasie wycieczek samochodem pamiętajmy o foteliku, pasach i środkach przeciw chorobie lokomocyjnej.
5. Zawsze pamiętajmy o czymś do picia dla naszej pociechy. Polecamy wodę, gdyż najlepiej gasi pragnienie ( w krajach arabskich tylko wodę z butelek), a czasie upałów pamiętajmy by pić ją często.
6. W czasie, gdy słońce operuje najsilniej zalecane jest, aby dzieci o ile to możliwe przebywały w cieniu (godz. 11-16)
7. Poznaj dokładnie miejsce wypoczynku. Sprawdź czy teren jest bezpieczny, ogrodzony, czy nie ma w pobliżu odkrytych studzienek, kanałów, wykopów, ruchliwych ulic itp.
8. Dobrze jest jeśli dziecko potrafi powiedzieć jak się nazywa, gdzie mieszka i zna numer telefonu do rodziców (najstarsze dzieci).
9. Unikajmy kupowania produktów żywnościowych z nieznanych źródeł (uliczny sprzedawca lodów) lub jedzenia potraw, które być może nie są już pierwszej świeżości (sosy, potrawki, sałatki z jajek i majonezu itp.)
10. Zawsze przed wyjazdem skompletujmy apteczkę z niezbędnymi środkami opatrunkowymi oraz lekarstwami, które mogą się przydać w czasie wakacyjnych wojaży.
I najważniejsze: zawsze pamiętajmy, że z wakacyjnego relaksu i zabawy również trzeba korzystać w sposób świadomy, przemyślany i z umiarem
A więc do szybkiego zobaczenia po wakacjach!!!
Grażyna Wójcik
„Dlaczego warto czytać dzieciom?”
We współczesnym świecie przesyconym telewizją i internetem nie można zapomnieć o książce. Kontakt z nią daje bowiem możliwości obcowania ze światem wartości, jakie niesie literatura. Nawyk czytania i miłości do książek musi powstawać w dzieciństwie.
Czytanie książek rozbudza wyobraźnię. Może wpływać na rozwój uczuć, lepsze zrozumienie innych ludzi. Postaci pojawiające się w książkach mogą dostarczyć pozytywnych wzorów zachowań. Dorośli powinni razem z dziećmi ocenić postępowanie bohaterów.
Dzieci zdobywają z książek wiedzę o przedmiotach, ludziach, zwierzętach, roślinach, uczuciach. Poprzez kontakt z książką nabywają umiejętności związane z rozwojem myślenia(porównywanie, wnioskowanie, uogólnienia).
Głośne czytanie wzbogaca słownik dziecka, uczy prawidłowego formułowania myśli, budowy zdań, kształci słuch.
Literatura dziecięca inspiruje do zabaw twórczych, wywiera ogromny wpływ na twórczość plastyczną. Warto zachęcać dziecko do podejmowania takich działań, pomagać w tworzeniu rekwizytów do inscenizacji.
Dzieci, które już w przedszkolu zostaną w sposób ciekawy wprowadzone w świat książek, będę ich szukały później same. Należy czytać nie tylko małym dzieciom, ale również nastolatkom. Wspólne czytanie w rodzinie pozwoli pokonać problemy dorastania, wzmocni więzi uczuciowe z rodzicami.
Już od najwcześniejszych kontaktów z książką należy kształtować u dziecka prawidłowe nawyki korzystania z niej; a więc czyste ręce, nie zaginanie kartek, nie rysowanie w książce, nie wycinanie obrazków itp.
Przy wyborze książki należy zwracać uwagę na język, jakim jest napisana, na to czy treść w niej zawarta jest wartościowa wychowawczo, na walory estetyczne ilustracji. Ilustracje w książkach przeznaczonych dla dzieci powinny być przejrzyste , czytelne i niezbyt szczegółowe. Należy je oglądać wspólnie z dzieckiem, zadawać pytania, zachęcać do nazywania coraz to nowych szczegółów. Nieznane przedmioty, zwierzęta są okazją do wzbogacenia słownictwa dziecka. Podczas czytania należy zwrócić uwagą na to, by dziecko nie było znużone zbyt długim słuchaniem. Dzieci lubią też, kiedy dorośli opowiadają im treść książki.
Należy pamiętać, że czytanie chroni przed uzależnieniem od telewizji i czerpania z niej negatywnych wzorców. Uczy nieagresywnych sposobów rozwiązywania problemów i konfliktów. Rodzice powinni być świadomi, że rozwijanie u dzieci czytania jest najlepszą inwestycją w pomyślną przyszłość dziecka.
Zachęcamy do udziału rodziców w akcji „Cała Polska czyta dzieciom”.
A oto propozycje ciekawych książek dla dzieci:
Wychowanie przez czytanie, E. Olszewka, I. Koźmińska;
Pamiętnik Blumki, Iwona Chmielewska;
Pięciopsiaczki, Wanda Chotomska;
Bajki dla maluszków, Małgorzata Strzałkowska;
Gąska Balbinka, A. Hoffman, M. Terlokowska;
Z górki na pazurki, Zofia Beszczyńska;
12 kolorów, Marcin Brykczyński;
Chłopiec i pingwin, Oliver Jefffers;
Ciocia Jadzia, Eliza Piotrowska;
Dzikoludek, Beata Ostrowska;
Gdzie jest moja siostra?, Sven Nordgvist;
Gryzmoł, Dorota Gellner;
Odwiedziła mnie żyrafa, Stanisław Wygodzki;
Strasznie ważna rzecz, Danuta Wawiłow.
Agnieszka Łuksza
Zabawy na śniegu.
Wreszcie mamy prawdziwą zimę...warto więc wyciągnąć ciepłe, nieprzemakalne kombinezony, rękawice, czapki i porządne buty i korzystać w pełni z jej uroków.
Drodzy Rodzice, przypomnijcie sobie jak sami byliście dziećmi, jak czekaliście na śnieg i na to by z mama lub tatą wybrać się do parku, na pobliska górkę lub lodowisko. To o wiele przyjemniejszy, a przede wszystkim budujący rodzinne więzi, sposób na ciekawe spędzanie czasu. A ile przy tym ile korzyści dla zdrowia, ile radości, a później wspomnień...tego nie zapewni najnowsza gra komputerowa. Przy okazji wdrażamy dzieci do aktywnego, zdrowego stylu życia co również ma ogromne znaczenie.
Spędzając czas na dworze powinniśmy przestrzegać kilku podstawowych zasad, które sprawią że wspólna zabawa będzie bezpieczna i przyjemna:
1. Dbamy o odpowiednie ubranie
-odpowiednio ubieramy dziecko tzn. ciepło, najlepiej na cebulkę, ale nie przegrzewamy.
Rodzice często w trosce o dziecko ubierają je w taki sposób, ze ma ono problemy z poruszanie, lub biegając szybko się poci.
2.Dbamy o bezpieczeństwo
-wyznaczamy zasady w zabawie tzn. nie rzucamy Snieżkami w głowę innej osoby, nie wsypujemy śniegu za kołnierz, nie nacieramy twarzy śniegiem, nie bierzemy śniegu w ręce bez rękawiczek itp.
-wyznaczamy miejsce zabawy tzn. najlepiej na ogrodzonym placu zabaw, z dala od drogi, stawu, rzeki, tam gdzie bawią się dzieci w podobnym wieku.
- zawsze zwracamy uwagę by dzieci były pod opieką dorosłego opiekuna;
3. Dbamy o sprzęt do zabaw na śniegu
-w okresie zimowym warto zaopatrzyć się w bezpieczny sprzęt i akcesoria do zabaw na śniegu tzn. odpowiednie do wieku i temperamentu dziecka sanki, „jabłuszka”, łyżwy, narty
-pamiętamy obowiązkowo o kasku w przypadku jazdy na nartach
-po zakończonej zabawie (sezonie zimowym) zabezpieczamy sprzęt, aby mógł nam służyć również w przyszłym sezonie;
W co się bawić na śniegu?
- zjazdy na sankach - żeby zjeżdżać na sankach, trzeba znaleźć odpowiednią górkę, najlepiej blisko domu. Można urządzać konkursy, np. na najdłuższy zjazd.
- wyścigi sankami - np. slalom pomiędzy kulami ze śniegu, wyścigi dwójek (jeden siedzi, drugi ciągnie), pchanie sanek, które dalej pojadą, itp.
- zjazdy na workach (lub „jabłuszkach”)- do zjazdów po śniegu można wykorzystać worki. Gruby foliowy worek wypychamy słomą lub sianem, związujemy i możemy już zjeżdżać z górki na pazurki;
- budowanie igloo - jeżeli śniegu jest pod dostatkiem i jest lepiący (duży mróz to uniemożliwia) można zbudować igloo. Do tej zabawy niezbędna będzie pomoc kogoś starszego: mamy, dziadka, brata.
- bitwa na śnieżki, rzucanie do celu - najpierw oczywiście trzeba przygotować kilkanaście śniegowych kulek. Pierwsze kule mogą powstawać z wielkim trudem, ale później będzie już o wiele lepiej. Rodzice powinni pokazać swoim pociechom, jak zrobić śnieżkę, żeby zaraz się nie rozpadła. Śniegowymi kulkami można rzucać do siebie lub np. do celu: do drzewa.
- rzeźby ze śniegu - latem dzieci uwielbiają bawić się w piasku, budować zamki, robić babki itd., takie zabawy można również powtórzyć zima. Potrzebne będą wiaderka, łopatki, grabki, foremki. Zaproponujcie zbudowanie zamku, rzeźbienie w śniegu ulubionej postaci, zwierzątka.
- lepienie bałwana – najpopularniejsza zabawa od dziesięcioleci cały czas nie traci na atrakcyjności.? Przygotujcie węgielki, marchewkę lub kawałek pora na nos, stary garnek jako kapelusz (może być kapelusz) i koniecznie miotłę. Dzieci mogą również same wymyślić strój dla pana bałwana.
- jazda na nartach - w wielu miastach tworzone są małe stoki narciarskie. Są tam wyciągi i wypożyczalnie sprzętu, czasami szkółki narciarskie. Ale wystarczy dość płaska, osiedlowa górka i dużo energii by stawiać pierwsze, narciarskie kroki.
- jazda na łyżwach - zimą w wielu miejscowościach organizowane są ślizgawki i lodowiska dla dzieci i dorosłych. Dobrze jeżeli dziecko ma swoje łyżwy, ale można je też zazwyczaj wypożyczyć na miejscu. Pierwsze próby utrzymania się na lodzie mogą skończyć się bolesnymi upadkami, dlatego niezbędna jest asekuracja ze strony kogoś starszego.
- orzeł, aniołek - kładziemy się na śniegu, na plecach, i szeroko rozkładamy ręce i nogi i ruszamy nimi. W ten sposób powstaje wizerunek orła lub aniołka. Pamiętajmy o odpowiednim, nieprzemakalnym ubraniu.
- śniegowy trop - robimy ślady na śniegu, a dzieci muszą poruszać się właśnie po tych śladach, Może to być inna odmiana zabawy w „chowanego”, musimy jednak pamiętać aby bawić się na bezpiecznym i dobrze znanym terenie, oraz że śnieg powinien być świeży (nie zadeptany).
Grażyna Wójcik
Wady postawy dzieci w wieku przedszkolnym
Pionowa postawa ciała człowieka jest uwarunkowana ułożeniem ruchomych elementów ciała: głowy, klatki piersiowej, miednicy i kończyn względem siebie oraz sprawnością i wydolnością mięśni szkieletowych. Anatomicznym kluczem postawy ciała jest kręgosłup, który zbudowany jest z kości, chrząstek i tkanki łącznej. Na budowę kręgosłupa składają się kręgi. Każdy kręg składa się z części przedniej, czyli trzonu kręgu i z części tylnej, czyli łuku kręgowego. Każdy kręg łączy się z poniżej i powyżej leżącymi kręgami za pomocą stawów, torebek stawowych, wiązadeł i mięśni. Kręgosłup dzieli się na pięć odcinków: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy, guziczny.
Kręgosłup nie może samodzielnie utrzymywać swojej pozycji ani jej zmieniać. Dopiero mięśnie, które można tu porównać do elastycznych lin przy maszcie, umożliwiają prawidłową stabilizację i ruchy ciała.
Postawa ciała to układ poszczególnych odcinków ciała, zapewniający człowiekowi możliwość utrzymania się w pozycji stojącej. Jest on indywidualną cechą każdego z nas. Na co dzień człowiek utrzymuje się w pozycji, która jest dla niego najwygodniejsza, zgodnie z możliwościami aparatu mięśniowo - szkieletowego. Można jednak doprowadzić do nawyku przybierania określonej postawy.
Postawa ciała jest wypadkową równoczesnego działania dużych grup mięśniowych, które utrzymują ciało w równowadze i zależy ona w dużej mierze od równomiernego rozwoju tych grup mięśniowych. Wszelkie dysproporcje w rozwoju mięśni czy też osłabienie siły mięśni zapewniających prawidłowe warunki statyki ciała, prowadzi często do zmniejszenia stabilizacji kręgosłupa i może być początkiem łańcucha zmian prowadzących do choroby zwyrodnieniowej oraz wad postawy.
Na początku okresu przedszkolnego kościec dziecka jest wrażliwy i giętki, a krzywizny kręgosłupa nie są jeszcze ustalone. Stawy cechuje duża ruchomość, wiązadła stawowe są słabe i rozciągliwe. Muskulatura jest słaba: włókna mięśniowe zawierają dużo wody, są wiotkie cienkie, niezdolne do silnych i długotrwałych skurczów. Dlatego dzieci w tym wieku są niewytrzymałe na wysiłek fizyczny, męczy je jednostajna pozycja oraz monotonny i dłużej trwający ruch. Dziecko jest bardzo podatne na wytworzenie wadliwej postawy ciała przy nierównomiernym rozkładzie ruchu i spoczynku.
W drugiej fazie wieku przedszkolnego proces kostnienia zaznacza się najwyraźniej w kościach nadgarstka. Dzieci pięcioletnie lepiej rysują i manipulują drobnymi przedmiotami. W fazie trzeciej wzmacnia się cały kościec i muskulatura oraz ustalają się naturalne krzywizny kręgosłupa: szyjny, grzbietowy, lędźwiowego. Ruchy mięśni dziecka 6-7 letniego są już całkiem swobodne, lecz proces różnicowania w obrębie układu kostnego i mięśniowego nie jest jeszcze zakończony. Zmiany strukturalne powodują wzrost wytrzymałości i elastyczności tkanki kostnej. Pozwala to chronić narządy przed urazami i wstrząsami.
Wada postawy jest wyrazem nawyku nieprawidłowego "trzymania się", dla dziecka nawykowa, nieprawidłowa postawa jest czymś zwykłym, naturalnym - przyjmowana podświadomie.
Wady postawy są dwojakiego pochodzenia: wrodzone to wady z którymi dziecko rodzi się (wady układu kostnego lub mięśniowego), nabyte powstałe na skutek różnych chorób np. krzywicy, wady słuchu, wady wzroku, dystomia mięśniowa często powstają na skutek zaburzeń nawyku prawidłowej postawy, które spowodowane jest długotrwałym przebywaniem w wymuszonej często nieprawidłowej pozycji, koniecznością wielogodzinnego skupienia uwagi, przeżywaniem stanów stresowych oraz znacznym ograniczeniem swobody ruchów i zachowania, noszeniem odzieży krępującej ruchy, nieprawidłowym obuwiem, noszeniem dodatkowych ciężarów, noszeniem plecaków (tornistrów) na zbyt długich szelkach, odpoczynkiem długotrwałym w wadliwej postawie najczęściej przed komputerem, telewizorem.
Najczęściej wymieniane wady postawy to: plecy okrągłe, plecy wklęsłe, plecy wklęsło-okrągłe, plecy płaskie, boczne skrzywienie kręgosłupa, płaskostopie statyczne, koślawość i szpotawość kolan. Do drobnych odchyleń zalicza się: odstawanie łopatek, asymetrię barków, asymetrię żeber i klatki piersiowej.
Plecy okrągłe – to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny piersiowej (wygięcie kręgosłupa ku tyłowi). Charakterystyczne dla tej wady jest garbienie się, wysuwanie głowy i barków do przodu, co powoduje odstawanie łopatek, klatka piersiowa jest spłaszczona, zapadnięta, mięśnie piersiowe, pośladkowe, brzucha przykurczone, a mięśnie grzbietu i biodrowo-lędźwiowe rozciągnięte. Zmiany te ograniczają ruchomość klatki piersiowej oraz pracę układu oddechowego i krążenia. Często przyczyną tej wady mogą być: zmęczenie dziecka, osłabienie po chorobie, słaby wzrok, nadmierna wysokość ciała w stosunku do ciężaru itp.;
Plecy wklęsłe mogą być wadą wrodzoną lub nabytą. Spośród wad nabytych najczęściej obserwuje się plecy wklęsłe na tle dystonii mięśniowej. Dystonię mięśniową w plecach wklęsłych charakteryzuje nadmierne napięcie i często przykurczenie dwóch grup mięśni: grzbietu odcinka lędźwiowego, m. biodrowo-lędźwiowe. Mięśniami osłabionymi i rozciągniętymi są mięśnie: brzucha, pośladkowe wielkie, kulszowo-goleniowe. Sylwetka dziecka z plecami wklęsłymi charakteryzuje: pogłębienie lordozy lędźwiowej, zwiększenie przodopochylenia miednicy powoduje zwiększenie wygięcia kręgosłupa lędźwiowego do przodu, a więc sprzyja powstawaniu pleców wklęsłych, wypięty brzuch;
Plecy okrągło – wklęsłe – to połączenie obu wyżej omówionych wad. Obie krzywizny kręgosłupa, zarówno kifoza piersiowa jak i lordoza lędźwiowa, są nadmiernie uwypuklone. Objawy zewnętrzne to okrągłe plecy i wypięty brzuch;
Plecy płaskie – charakteryzują się spłaszczeniem obu krzywizn – kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej. Wadę tę spotyka się najczęściej u dzieci astenicznych, wątłych, słabo umięśnionych. Charakteryzują się: obniżone barki, odstające łopatki, spłaszczona klatka piersiowa, narządy jamy brzusznej obniżone, istnieje skłonność do powstawania bocznych skrzywień kręgosłupa. Mięśni skrócone: m. brzucha i m. pośladków; mięśni rozciągnięte: m. grzbietu, odcinek lędźwiowy, m. biodrowo-lędźwiowe.
Skoliozy. Boczne skrzywienie kręgosłupa jest wadą polegającą na wielopłaszczyznowym odchyleniu linii kręgosłupa od prawidłowego stanu. Odchylenie to występuje w płaszczyznach: czołowej: kręgosłup wygina się na boki w prawo lub w lewo, strzałkowej: pogłębia się wygięcie kifotyczne lub lordotyczne, poprzecznej: następuje rotacja(obrót) kręgów, co prowadzi do powstania garbu.
Skoliozę uważa się za schorzenie ogólnoustrojowe, gdyż powoduje niekorzystne zmiany w układzie ruchu, układzie oddechowo-krążeniowym i w różnych narządach wewnętrznych oraz pogorszenie sprawności i wydolności fizycznej. Gimnastyka korekcyjna zajmuje się tylko mniej zaawansowanymi postaciami skolioz. Domeną gimnastyki korekcyjnej powinny być tzw. postawy skoliotyczne i skoliozy I°. Bardziej zaawansowane przypadki wymagają postępowania rehabilitacyjnego.
W wyglądzie dziecka z postawą skoliotyczną lub skoliozą I° najczęściej obserwuje się: asymetrię ustawienia barków, asymetrię ustawienia łopatek, asymetrię trójkątów talii, odchylenie linii wyrostków kolczystych od pionu w zakresie do 30° (wg Cobba).
Wady kończyn dolnych:
Kolana koślawe (wyraźne jest wygięcie kończyn w stawie kolanowym do wewnątrz ),może przyczynić się do płaskostopia, nie wskazane rolki, wskazane siedzenie na piętach, walczyć z nadwagą, wskazana: jazda na rowerze, nauka prawidłowego chodzenia, prawidłowe ustawienie stopy.
Kolana szpotawe (wygięcie w stawie kolanowym na zewnątrz), przyczyno może być; krzywica, nadwaga, zbyt wczesne wstawanie u dzieci, problemy rozwojowe, podłoże genetyczne. Wda ta charakteryzuje się napiętymi wiązadłami bocznymi, skrócone od środka, rozciągnięte od zewnątrz. Przeciwwskazania: siad turecki. Wskazane: złączone kolana, rolki, masaż.
Płaskostopie to wada kończyn dolnych polegająca na obniżeniu łuków wysklepiających stopę. W warunkach prawidłowych stopa opiera się o podłoże 3 punktami: piętą, głową pierwszej i piątej kości śródstopia. Między tymi punktami przebiegają 3 główne łuki stopy: podłużny przyśrodkowy, podłużny boczny i poprzeczny przedni. Ich obniżenie prowadzi do płaskostopia.
Najczęstszą postacią płaskostopia jest stopa płaska podłużnie. Stopa taka charakteryzuje się: -obniżeniem łuków podłużnych (zwłaszcza podłużnego przyśrodkowego koślawością kości piętowej), -szybkim męczeniem się i bolesnością stóp i łydek.
Odbitka stopy płaskiej nie wykazuje charakterystycznego dla stopy prawidłowej wgłębienie po stronie przyśrodkowej. Znamienny jest również sposób zdzierania obuwia. Dziecko ze stopami płaskimi zdziera obcasy po stronie wewnętrznej i wykoślawia buty.
Literatura:
1. Bondarowicz M., Owczarek S., Zabawy i gry ruchowe w gimnastyce korekcyjnej, WSiP, Warszawa 1997.
2. Ksperczyk T., Metody oceny postawy ciała, AWF , Kraków 1983.
3. Kutzner- Kozińska M., Dbaj o prawidłową postawę ciała dziecka, WSiP, Warszawa 1995.
4. Owczarek S., Atlas ćwiczeń korekcyjnych WSiP, Warszawa 1998.
Kręgosłup nie może samodzielnie utrzymywać swojej pozycji ani jej zmieniać. Dopiero mięśnie, które można tu porównać do elastycznych lin przy maszcie, umożliwiają prawidłową stabilizację i ruchy ciała.
Postawa ciała to układ poszczególnych odcinków ciała, zapewniający człowiekowi możliwość utrzymania się w pozycji stojącej. Jest on indywidualną cechą każdego z nas. Na co dzień człowiek utrzymuje się w pozycji, która jest dla niego najwygodniejsza, zgodnie z możliwościami aparatu mięśniowo - szkieletowego. Można jednak doprowadzić do nawyku przybierania określonej postawy.
Postawa ciała jest wypadkową równoczesnego działania dużych grup mięśniowych, które utrzymują ciało w równowadze i zależy ona w dużej mierze od równomiernego rozwoju tych grup mięśniowych. Wszelkie dysproporcje w rozwoju mięśni czy też osłabienie siły mięśni zapewniających prawidłowe warunki statyki ciała, prowadzi często do zmniejszenia stabilizacji kręgosłupa i może być początkiem łańcucha zmian prowadzących do choroby zwyrodnieniowej oraz wad postawy.
Na początku okresu przedszkolnego kościec dziecka jest wrażliwy i giętki, a krzywizny kręgosłupa nie są jeszcze ustalone. Stawy cechuje duża ruchomość, wiązadła stawowe są słabe i rozciągliwe. Muskulatura jest słaba: włókna mięśniowe zawierają dużo wody, są wiotkie cienkie, niezdolne do silnych i długotrwałych skurczów. Dlatego dzieci w tym wieku są niewytrzymałe na wysiłek fizyczny, męczy je jednostajna pozycja oraz monotonny i dłużej trwający ruch. Dziecko jest bardzo podatne na wytworzenie wadliwej postawy ciała przy nierównomiernym rozkładzie ruchu i spoczynku.
W drugiej fazie wieku przedszkolnego proces kostnienia zaznacza się najwyraźniej w kościach nadgarstka. Dzieci pięcioletnie lepiej rysują i manipulują drobnymi przedmiotami. W fazie trzeciej wzmacnia się cały kościec i muskulatura oraz ustalają się naturalne krzywizny kręgosłupa: szyjny, grzbietowy, lędźwiowego. Ruchy mięśni dziecka 6-7 letniego są już całkiem swobodne, lecz proces różnicowania w obrębie układu kostnego i mięśniowego nie jest jeszcze zakończony. Zmiany strukturalne powodują wzrost wytrzymałości i elastyczności tkanki kostnej. Pozwala to chronić narządy przed urazami i wstrząsami.
Wada postawy jest wyrazem nawyku nieprawidłowego "trzymania się", dla dziecka nawykowa, nieprawidłowa postawa jest czymś zwykłym, naturalnym - przyjmowana podświadomie.
Wady postawy są dwojakiego pochodzenia: wrodzone to wady z którymi dziecko rodzi się (wady układu kostnego lub mięśniowego), nabyte powstałe na skutek różnych chorób np. krzywicy, wady słuchu, wady wzroku, dystomia mięśniowa często powstają na skutek zaburzeń nawyku prawidłowej postawy, które spowodowane jest długotrwałym przebywaniem w wymuszonej często nieprawidłowej pozycji, koniecznością wielogodzinnego skupienia uwagi, przeżywaniem stanów stresowych oraz znacznym ograniczeniem swobody ruchów i zachowania, noszeniem odzieży krępującej ruchy, nieprawidłowym obuwiem, noszeniem dodatkowych ciężarów, noszeniem plecaków (tornistrów) na zbyt długich szelkach, odpoczynkiem długotrwałym w wadliwej postawie najczęściej przed komputerem, telewizorem.
Najczęściej wymieniane wady postawy to: plecy okrągłe, plecy wklęsłe, plecy wklęsło-okrągłe, plecy płaskie, boczne skrzywienie kręgosłupa, płaskostopie statyczne, koślawość i szpotawość kolan. Do drobnych odchyleń zalicza się: odstawanie łopatek, asymetrię barków, asymetrię żeber i klatki piersiowej.
Plecy okrągłe – to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny piersiowej (wygięcie kręgosłupa ku tyłowi). Charakterystyczne dla tej wady jest garbienie się, wysuwanie głowy i barków do przodu, co powoduje odstawanie łopatek, klatka piersiowa jest spłaszczona, zapadnięta, mięśnie piersiowe, pośladkowe, brzucha przykurczone, a mięśnie grzbietu i biodrowo-lędźwiowe rozciągnięte. Zmiany te ograniczają ruchomość klatki piersiowej oraz pracę układu oddechowego i krążenia. Często przyczyną tej wady mogą być: zmęczenie dziecka, osłabienie po chorobie, słaby wzrok, nadmierna wysokość ciała w stosunku do ciężaru itp.;
Plecy wklęsłe mogą być wadą wrodzoną lub nabytą. Spośród wad nabytych najczęściej obserwuje się plecy wklęsłe na tle dystonii mięśniowej. Dystonię mięśniową w plecach wklęsłych charakteryzuje nadmierne napięcie i często przykurczenie dwóch grup mięśni: grzbietu odcinka lędźwiowego, m. biodrowo-lędźwiowe. Mięśniami osłabionymi i rozciągniętymi są mięśnie: brzucha, pośladkowe wielkie, kulszowo-goleniowe. Sylwetka dziecka z plecami wklęsłymi charakteryzuje: pogłębienie lordozy lędźwiowej, zwiększenie przodopochylenia miednicy powoduje zwiększenie wygięcia kręgosłupa lędźwiowego do przodu, a więc sprzyja powstawaniu pleców wklęsłych, wypięty brzuch;
Plecy okrągło – wklęsłe – to połączenie obu wyżej omówionych wad. Obie krzywizny kręgosłupa, zarówno kifoza piersiowa jak i lordoza lędźwiowa, są nadmiernie uwypuklone. Objawy zewnętrzne to okrągłe plecy i wypięty brzuch;
Plecy płaskie – charakteryzują się spłaszczeniem obu krzywizn – kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej. Wadę tę spotyka się najczęściej u dzieci astenicznych, wątłych, słabo umięśnionych. Charakteryzują się: obniżone barki, odstające łopatki, spłaszczona klatka piersiowa, narządy jamy brzusznej obniżone, istnieje skłonność do powstawania bocznych skrzywień kręgosłupa. Mięśni skrócone: m. brzucha i m. pośladków; mięśni rozciągnięte: m. grzbietu, odcinek lędźwiowy, m. biodrowo-lędźwiowe.
Skoliozy. Boczne skrzywienie kręgosłupa jest wadą polegającą na wielopłaszczyznowym odchyleniu linii kręgosłupa od prawidłowego stanu. Odchylenie to występuje w płaszczyznach: czołowej: kręgosłup wygina się na boki w prawo lub w lewo, strzałkowej: pogłębia się wygięcie kifotyczne lub lordotyczne, poprzecznej: następuje rotacja(obrót) kręgów, co prowadzi do powstania garbu.
Skoliozę uważa się za schorzenie ogólnoustrojowe, gdyż powoduje niekorzystne zmiany w układzie ruchu, układzie oddechowo-krążeniowym i w różnych narządach wewnętrznych oraz pogorszenie sprawności i wydolności fizycznej. Gimnastyka korekcyjna zajmuje się tylko mniej zaawansowanymi postaciami skolioz. Domeną gimnastyki korekcyjnej powinny być tzw. postawy skoliotyczne i skoliozy I°. Bardziej zaawansowane przypadki wymagają postępowania rehabilitacyjnego.
W wyglądzie dziecka z postawą skoliotyczną lub skoliozą I° najczęściej obserwuje się: asymetrię ustawienia barków, asymetrię ustawienia łopatek, asymetrię trójkątów talii, odchylenie linii wyrostków kolczystych od pionu w zakresie do 30° (wg Cobba).
Wady kończyn dolnych:
Kolana koślawe (wyraźne jest wygięcie kończyn w stawie kolanowym do wewnątrz ),może przyczynić się do płaskostopia, nie wskazane rolki, wskazane siedzenie na piętach, walczyć z nadwagą, wskazana: jazda na rowerze, nauka prawidłowego chodzenia, prawidłowe ustawienie stopy.
Kolana szpotawe (wygięcie w stawie kolanowym na zewnątrz), przyczyno może być; krzywica, nadwaga, zbyt wczesne wstawanie u dzieci, problemy rozwojowe, podłoże genetyczne. Wda ta charakteryzuje się napiętymi wiązadłami bocznymi, skrócone od środka, rozciągnięte od zewnątrz. Przeciwwskazania: siad turecki. Wskazane: złączone kolana, rolki, masaż.
Płaskostopie to wada kończyn dolnych polegająca na obniżeniu łuków wysklepiających stopę. W warunkach prawidłowych stopa opiera się o podłoże 3 punktami: piętą, głową pierwszej i piątej kości śródstopia. Między tymi punktami przebiegają 3 główne łuki stopy: podłużny przyśrodkowy, podłużny boczny i poprzeczny przedni. Ich obniżenie prowadzi do płaskostopia.
Najczęstszą postacią płaskostopia jest stopa płaska podłużnie. Stopa taka charakteryzuje się: -obniżeniem łuków podłużnych (zwłaszcza podłużnego przyśrodkowego koślawością kości piętowej), -szybkim męczeniem się i bolesnością stóp i łydek.
Odbitka stopy płaskiej nie wykazuje charakterystycznego dla stopy prawidłowej wgłębienie po stronie przyśrodkowej. Znamienny jest również sposób zdzierania obuwia. Dziecko ze stopami płaskimi zdziera obcasy po stronie wewnętrznej i wykoślawia buty.
Literatura:
1. Bondarowicz M., Owczarek S., Zabawy i gry ruchowe w gimnastyce korekcyjnej, WSiP, Warszawa 1997.
2. Ksperczyk T., Metody oceny postawy ciała, AWF , Kraków 1983.
3. Kutzner- Kozińska M., Dbaj o prawidłową postawę ciała dziecka, WSiP, Warszawa 1995.
4. Owczarek S., Atlas ćwiczeń korekcyjnych WSiP, Warszawa 1998.
Grażyna Wójcik
Rozwój motoryczności dzieci w wieku przedszkolnym
Motoryczność definiuje się jako całokształt czynności ruchowych człowieka. Jest to sfera ruchowej aktywności, która obejmuje wszystko, co dotyczy poruszania się człowieka w przestrzeni na skutek zmian położenia całego ciała lub poszczególnych jego części względem siebie. Rozwój ruchów wykonywanych z udziałem świadomości zaczyna się już w pierwszych tygodniach życia. Z motorycznością związane są procesy emocjonalne, poznawcze, a także cechy charakteru.
Rozwój ruchowy polega na osiąganiu kontroli nad ruchami ciała poprzez skoordynowane czynności ośrodków nerwowych, nerwów i mięśni. Najpierw pojawiają się odruchy, a dopiero potem czynności dowolne, stanowiące podłoże dla rozwoju sprawności. Do opanowania sprawności ruchowych konieczna jest dojrzałość układu mięśniowego, zwłaszcza mięśni prążkowanych i układu nerwowego. Sprawności ruchowe nie ukształtują się w wyniku samego procesu dojrzewania, ale muszą zostać wyuczone.
Rozwój ruchowy opiera się na dwóm prawach rozwoju: po pierwsze rozwój ruchów i wzrost napięcia mięśniowego rozpoczyna się od części głowowej, następnie tułowiowej, a na końcu nożnej, po drugie najpierw rozwijają się partie ciała położone blisko kręgosłupa, a następnie części położone w dalszej odległości.
Do praw ruchowego rozwoju dziecka zaliczamy także postawanie najpierw ogólnych, angażujących duże grupy mięśni, reakcji ruchowych, a później zlokalizowanych reakcji specyficznych.
Za najistotniejsze funkcje ogólnej ruchliwości J. Pieter uważa: siłę, wytrzymałość, szybkość reakcji ruchowych, koordynację statyczną, koordynację dynamiczną, pamięć i wyobraźnię motoryczną, ekonomię ruchu. Charakteryzując sprawność motoryczną rozróżnia się sprawność ruchową i ogólną sprawność fizyczną. Na sprawność ruchową składać się będzie: wszechstronne opanowanie ciała, duży zasób podstawowych nawyków ruchowych. Wyznacznikiem sprawności ruchowej jest opanowanie naturalnych form ruchu-ruchów lokomocyjnych, rzutnych, skocznych, skłonów, zgięć, wyprostów, podporów, zwisów. Natomiast do sprawnych fizycznie zalicza się ludzi zręcznych w ruchomych czynnościach, silnych, szybkich, bez względu na budowę ich ciała, potencjału ich rozwojowych możliwości.
Tempo rozwoju cech motorycznych u dzieci w młodszym wieku szkolnym nie jest równomierne, a poza tym w poszczególnych zakresach bywa różne dla chłopców i dziewcząt. Prawie wszystkie cechy motoryczne u dzieci w młodszym wieku szkolnym wykazują znaczną dynamikę rozwoju, jednakże poziom rozwoju poszczególnych cech u dzieci tego wieku jest mało zróżnicowany.
Różne sprawności motoryczne spełniają szereg odrębnych funkcji w procesie psychicznego i społecznego przystosowania się. Kierując się tymi wyznacznikami sprawności ruchowe można podzielić na cztery kategorie: dzięki sprawnościom samoobsługowym dziecko potrafi wykonać czynności związane z własną osobą w tempie podobnym do dorosłych, sprawności społeczne sprawiają, że dziecko potrafi włączyć się w różne czynności grupowe oraz współdziałać z dziećmi i dorosłymi, sprawności zabawowe, umożliwiają zabawę w grupie, takie jak gra w piłkę, jazda na rowerze, rysowanie, manipulowanie, sprawności szkolne, takie jak: pisanie, rysowanie, wycinanie. Umożliwiają przystosowanie się do nowych warunków szkolnych. Spośród wymienionych kategorii zwykle najwcześniej są opanowane sprawności, które pomagają dzieciom osiągnąć upragnioną niezależność, potem te związane ze zdobyciem społecznej akceptacji. Rozwój sprawności motorycznych, szczególnie sprawności manipulacyjnych, jest związany z rozwojem analizatora wzrokowego i kinestetycznego u dziecka, z rozwijającym się współdziałaniem wszystkich analizatorów, z koordynacją ruchów oczu i ręki.
Rozwój ruchowy dziecka odgrywa ważną rolę w jego przystosowaniu do życia, do jego późniejszej pracy i nauki. Wiąże się też ściśle z rozwojem umysłowym, gdyż nabyte przez dziecko sprawności i umiejętności ruchowe przekształcają się w czynności intelektualne i operacje umysłowe. Rozwój sprawności ruchowych wykształca w dziecku potrzebę niezależności i samodzielności. Wiek przedszkolny jest okresem tworzenia się i intensywnego kształtowania się orientacyjno-badawczej działalności dziecka. Dziecko uczy się poprzez naśladownictwo, obserwacje. Pod koniec okresu przedszkolnego może przyswoić sobie nowe sprawności na podstawie tylko słownych objaśnień.
U dzieci przedszkolnych odmiennie niż u osób dorosłych przebiegają procesy zmęczenia i odpoczynku. Różnice te związane są z inną motoryką, wydolnością i psychiką dziecka, jego potrzebami i możliwościami ruchu. Dzieci szybciej reagują ruchem na bodźce. Szybko się wyczerpują i męczą, ale też szybciej wracają do równowagi. Aby temu zapobiegać dziecko, dziecko samorzutnie i w sposób nieświadomy dokonuje częstych zmian typu ruchu. Będąc w ciągłym ruchu ekonomizuje swoją pracę
Dziecko rozwija swą motoryczność wraz z wiekiem.
1.Rozwój motoryczny dzieci 3-letnich. Dziecko w tym wieku ma duże potrzeby ruchowe. Charakteryzuje go tzw. „rozrzutność ruchowa” związana z przewagą procesów pobudzenia nad procesami hamowania wewnętrznego. Jego ruchom brakuje precyzji i dokładności. Przy wykonywaniu czynności włącza do pracy zespoły mięśni, których dział jest zbędny. Wykonuje tzw . przyruchy.
W wieku 3 lat dziecko opanowało podstawowe formy ruchu, choć ich wykonanie jest jeszcze niedoskonałe. Tylko 30% dzieci w tym wieku osiąga koordynację ruchów kończyn górnych i dolnych. Mimo tych trudności trzylatki dość pewnie chodzą i biegają, potrafią stać przez chwilę na jednej nodze, wspiąć się na różne sprzęty i zsuwać się z nich. Potrafią podskoczyć, przepełznąć pod przeszkodą, przenosić niezbyt ciężkie przedmioty, rzucać przedmiotami nie tracąc przy tym równowagi. Trzylatek maszeruje, podskakuje i biega przy muzyce. Potrafi zbudować wieże z kloców, naśladuje budowę mostu. Dziecko w tym wieku można nauczyć jazdy na trójkołowym rowerku, a także pływać. Trzylatek pomaga w ubieraniu się, wkłada skarpetki, dopina guziki. Bieg trzylatka charakteryzuje się: krótkim krokiem, brakiem wychylenia tułowia, brakiem współpracujących ruchów rąk.
Wykonywaniu nawet prostego podskoku towarzyszą przyruchy w formie kiwania głową i tułowia. Dziecko w tym wieku lubi popisywać się nowymi umiejętnościami, ale ruchy nowe, które sprawiają mu trudności wykonuje niechętnie. W tym okresie motoryczność dziecka można rozwijać poprzez różnorodne zabawy.
Dziecko czteroletnie. Dzieci te niewiele różnią się od trzylatków pod względem rozwoju motorycznego. Są zwinniejsze, zręczniejsze, poruszają się pewniej, swobodniej. Koordynację ruchów i rąk osiąga 70-75% dzieci w tym wieku. Czterolatki odczuwają większą potrzebę ruchu. Potrafią też dłużej skupić się uwagę, lepiej reagują na sygnały i polecenia. Dziecko w tym wieku dobrze biega i płynnie wykonać skok. Wiele czterolatków po schodach wchodzi krokiem naprzemiennym, schodzą jednak krokiem dostawnym. Skoki w dal lub wzwyż wykonują z miejsca. Między 3 a 4 rokiem życia zwiększa się sprawność ruchowa. Dotyczy to zwłaszcza dziewcząt. Wiele czterolatków opanowuje już umiejętność chwytania. Nabiera też pewności siebie w wykonywaniu prostych ćwiczeń równoważnych. Dziecko czteroletnie używa nożyczek do wycinania, naśladuje budowę bramy z 5 klocków, kreśli krzyż i koło, rysuje człowieka z 2-4 części oprócz głowy. Sam się ubiera i rozbiera. Przy pewnej pomocy sprząta po sobie zabawki. W grupie dzieci czteroletnich widoczne są duże zróżnicowania w poziomie rozwoju motorycznego.
Dzieci pięcioletnie. Występujące w tym czasie zmiany mają charakter skoku rozwojowego. Dziecko wchodzi w wiek nazywany złotym okresem motoryczności. Dzieciom przybywa sił, doskonali się koordynacja, uwaga i pamięć. Wzrasta szybkość, zręczność i ogólna wytrzymałość. Następuje rozwój ruchów dowolnych, czynności manualnych, ruchów celowych i precyzyjnych. Chód pięciolatka nabiera cech chodu dorosłego. Doskonali się także bieg. Charakteryzuje się on harmonią i ekspresją. Wzrasta też możliwość utrzymania równowagi dzięki dojrzewaniu układu nerwowego. U pięciolatków rozwija się też w znacznym stopniu umiejętność rzutów i chwytów. Pięciolatek łapie rzucano do niego piłkę, ale nadal jest to najczęściej wyłapywanie na całe ciało. W grupie dzieci pięcioletnich obserwuje się zróżnicowanie pod względem rozwoju motorycznego, związanie głównie z wrodzonymi uzdolnieniami ruchowymi. W zajęciach ruchowych grupie pięciolatków należy wprowadzić bardziej złożone zadania np. łączyć bieg ze skokiem, chód z rzutem itp. Oprócz zabaw ruchowych prowadzi się ćwiczenia gimnastyczne.
Dzieci sześcioletnie. Obserwuje się dalszy szybki postęp rozwoju motoryki. W tym wieku widać dalsze nasilenie ruchliwości. Sześciolatek staje się silniejszy i sprawniejszy. Następuje równoważenie procesów pobudzenia i hamowania wewnętrznego. W działaniu sześciolatka występuje automatyzacja niektórych prostych ruchów. Sprzyja to ich płynności i swobodzie.
W prowadzeniu zajęć ruchowych z dziećmi kładziemy nacisk na tzw. Kombinacje, stosując w nich i łącząc w jeden cykl ruchowy. Ważnym elementem jest stosowanie współzawodnictwa zarówno indywidualnego, jak i w grupie.
Wszechstronny, spontaniczny ruch jest najbardziej charakterystyczną cechą wczesnych faz rozwojowych człowieka. Należy pielęgnować i podtrzymywać jego naturalne formy, sterować rozwojem cech motoryki, rozwijać umiejętności ruchowe, mające wpływ zarówno na poziom rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego. Zaniedbania rozwoju motorycznego małego dziecka mają wpływ na dalszy jego rozwój psychofizyczny. Okres przedszkolny i wczesnoszkolny odzwierciedlają utrwalone w różnym stopniu nieprawidłowości rozwojowe w zakresie budowy, postawy ciała, zaniedbań psychomotorycznych. Problemy te poruszę w kolejnym rozdziale.
Bibliografia:
Hurlock , E.B Rozwój dziecka, Warszawa 1985,PWN.
Owczarek S., Gimnastyka przedszkolna, Warszawa 2001, WSiP.
Przetacznik M.- Gierowska, G. Makiełło -Jarża, Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego, Warszawa 1992,W.SZ.i P
Przetacznikowa M., Wiek przedszkolny w:Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, pod. Red. Żebrowskiej M., warszawa 1976,PWN.
Wołoszynowa L. „Młodszy wiek szkolny” [w] Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, pod. Red. M. Żebrowskiej, Warszawa 1976,PWN.
„Rozwój motoryczny dzieci w młodszym wieku szkolnym”, E. Cieśla, Akademia Świętokrzyska w Kielcach[w] Nauczanie Początkowe 2007 ,nr4, s11-13
Agnieszka Łuksza
„Mamo, Tato- zagraj ze mną!”
W długie zimowe wieczory znajdź chwilę czasu, odśwież wspomnienia i zagraj z dzieckiem w chińczyka, grzybobranie, domino albo warcaby. To świetna okazja, by bawić się, uczyć i przeżywać razem wspaniałe chwile.
Obecny styl życia i system wartości powodują, że zapomniane gry planszowe takie jak Chińczyk przeżywają swój renesans. Ludzie żyjący w coraz większym pędzie, którzy z trudem znajdują czas na chwilę odpoczynku zaczynają doceniać wagę czasu spędzanego z najbliższymi. Ważne by był to czas spędzany ciekawie, najlepiej aktywnie i wesoło, zwłaszcza gdy spędzamy go razem z dzieckiem.
Gry planszowe są doskonałą alternatywą dla czasu spędzanego przed telewizorem lub komputerem. Ich zalety trudno przecenić:
-integrują całą rodzinę (mogą grać w nie uczestnicy w różnym wieku);
-uczą przestrzegania zasad i reguł gry (np. Grzybobranie);
-pomagają w nauce czytania i liczenia (Domino wprowadza dziecko w świat cyferek, w „Chińczyku” dziecko posługuje się kostką, więc zdobywa umiejętność liczenia, w Scrable doskonali umiejętność czytania i utrwala zasady ortografii);
-.kształcą spostrzegawczość i pamięć. (Aby ułożyć loteryjkę, maluch musi zauważyć i odróżnić szczegóły oraz złożyć elementy w całość. Gry typu „memo” wymagają, by zapamiętać, jaki obrazek jest na odwrocie, „Bystre oczko” doskonali szybkość spostrzegania);
-zachęcają do rozpoznawania kształtów i kolorów.( Tęcza, Figuraki, Patyczaki);
-pozwalają oswoić się z możliwością przegranej;
-doskonalą umiejętność przewidywania i myślenia przyczynowo skutkowego (Warcaby, Bierki);
-czasami wymagają wykonywania określonych ruchów, angażują motorykę całego ciała (Twister)
-odgrywają niezastąpioną rolę w nabywaniu umiejętności nawiązywania kontaktów społecznych
- uczą kontrolować emocje, dystansować wobec porażek i przeżywać radość zwycięstwa w taki sposób, by nie pogrążać pokonanego przeciwnika w rozpaczy;
Jednak co robić gdy dziecko złości się i płacze, z powodu przegranej?
To się często zdarza, bo dzieci zwłaszcza w wieku przedszkolnym chcą wygrywać i nawet próbują w tym celu oszukiwać lub zmieniać na swoją korzyść reguły. Najlepiej nie robić z tego problemu i powiedzieć: „widzę, że się martwisz i jesteś zły, że przegrałeś, ale nie zmieniaj reguł gry. Przecież są po to, by ich przestrzegać”. A potem możemy zagrać z dzieckiem jeszcze raz dodając: „czuję, że tym razem dopisze ci szczęście”. Pozwalajmy jednak na uzewnętrznianie uczuć, wyrażenie tego, że dziecko martwi się przegraną, jest rozdrażnione i buntuje się przed takim zakończeniem zabawy. Jeśli maluch ma swobodę w wyrażaniu tego, co czuje, po pewnym czasie stanie się bardziej zrównoważony emocjonalnie, niż dziecko, którego reakcje uczuciowe są sterowane i korygowane przez rodziców. Dzieci, których uczucia są akceptowane, same uczą się kontrolować emocje, zwykle szybko zauważają, kiedy trzeba się opanować.
Jak w tym kontekście wypadają gry komputerowe?
Nie ma wątpliwości, że cieszą się niezwykłą popularnością wśród dzieci i rodziców. Dla dzieci są atrakcyjne ze względu na magię obrazy i dźwięku, poza tym nie wymagają w tym samym stopniu co gry planszowe używania wyobraźni, a ta jak pokazują ostatnie lata jest wyraźnie zdominowane przez gotowe obrazy i rozwiązania. Stanowią temat dziecięcych rozmów. Bywa, że znajomość gier determinuje pozycję socjometryczną w grupie. W jakimś, ograniczonym wielkością monitora stopniu, poprawiają spostrzeganie. Zapewne także zmuszają do intelektualnego wysiłku. Dla Rodziców są atrakcyjne ze wzg. na ilość czasu, który spędzają ich pociechy przed komputerem. Rodzic ma „święty spokój” i nie musi się martwić, że dziecko wpadnie w kłopoty. Można by więc powiedzieć że mają zalety. Niestety, jest też druga strona medalu. Wady. Zagrożenia, które niesie wielogodzinne siedzenie przed ekranem monitora- wady wzroku, postawy, brak ruchu w tym okresie życia, który kojarzy się z aktywnością. Izolacja od rzeczywistości, w tym od rodziny i rówieśników, zamykanie się w świecie, którego nie ma i miejmy nadzieję, nigdy nie będzie.
Agnieszka Łuksza
„Jesienne inspiracje plastyczne”
Jesień to pora roku, która oferuje bogactwo materiału przyrodniczego wspaniale nadającego się do różnorodnych działań plastycznych z dzieckiem.
Podczas spacerów w piękne, słoneczne popołudnia zbieramy błyszczące kasztany, a także ich łupinki, żołędzie z czapeczkami, korale jarzębiny, szyszki, patyczki różnej grubości i długości, liście (najlepiej o ciekawej kolorystyce, nakrapiane, z plamkami, ale jednocześnie nie uszkodzone), nasiona klonu, igiełki sosnowe, orzechy i inne skarby, które odkryjemy w czasie takiego spaceru. Chłoniemy wszystkimi zmysłami przebogatą gamę barw, czujemy na twarzy ciepłe promienie słońca, delikatne podmuchy wiatru, który zaprasza do niezwykłego tańca różnobarwne liście, obserwujemy wiewiórki pracowicie robiące zapasy na zimę, drzewa odbijające się w wodzie, trawy zmieniające wygląd.
Zwracamy uwagę na kolory nieba, strukturę chmur (zabawa w porównywanie chmur do jakiegoś przedmiotu np. statku wspaniale rozwija wyobraźnię), odgłosy wydawane przez ptaki, szelest liści pod stopami. Taki spacer do najlepszy wstęp do rodzinnego tworzenia ozdób, zabawek, prac plastycznych w długie, chłodne i deszczowe wieczory, ale nie tylko.
Rozkładamy na dywanie wszystkie skarby, możemy je policzyć, posegregować, poukładać w pojemniczkach, koszykach, pudełkach ,aby później wykorzystać do niezwykłych prac i zabawy.
Pamiętajmy aby zebrane liście były suche, wkładamy jej wówczas między stare gazety, najlepiej pojedynczo, a później w książki i zostawiamy do wyschnięcia.
Park, las, działka to miejsca w których znajdziemy wiele inspiracji do zabawy i tworzenia. Również w ogrodzie czy też zaprzyjaźnionym „Warzywniaku” możemy znaleźć niezwykłe skarby np. ziemniaki, marchewkę, seler, jabłka, gruszki, dynie. Z tych warzyw i owoców wyczarujemy prace przestrzenne, ciekawe stroiki czy też narzędzia do wykonanie prac plastycznych.
Teraz zostaje tylko przygotować niezbędne materiały i pomoce, uruchomić swoja wyobraźnię (działa na nią doskonale odpowiednio dobrana muzyka) i poczuć się przez chwilę jak nasze dziecko, które razem z nami uczy się, bawi i wspaniale spędza czas rozwijając swoje zdolności.
Takie kreatywne spędzanie wspólnego czasu (nie tylko komputer jest ciekawy) :
-usprawnia motorykę (zarówno dużą jak i małą),
-zachęca do poszukiwania nowych, nietypowych rozwiązań,
-rozwija wyobraźnię,
-wzmacnia poczucie własnej wartości,
-rozwija poczucie więzi między członkami rodziny,
-dostarcza mnóstwo powodów do śmiechu,
- relaksuje, wycisza
-uczy współpracy, przewidywania, cierpliwości,
-doskonali wrażliwość na różne faktury, kolory, kształty,
-pozwala uwierzyć we własne możliwości itp.
A oto kilka propozycji zabaw i prac wykorzystujących „Dary Pani Jesieni”:)!
„Ukryte kasztany”- na zmianę rodzic lub dziecko w wybranym pomieszczeniu (np. duży pokój) ukrywa kasztany (orzechy itp.). W tym czasie druga osoba stoi odwrócona tyłem lub wychodzi z pomieszczenia. Miejsce ukrycia należy dopasować do możliwości i wieku dziecka. Włączamy dość długą, wybraną wspólnie piosenkę, która jednocześnie określa czas przeznaczony na poszukiwanie kasztanów. Uczestnicy zabawy zbierają „skarby” do koszyczka, wiaderka itp., później wspólnie przeliczamy nasze zbiory, z młodszymi dziećmi możemy ułożyć z kasztanów „wężyki” i porównać ich długość. Nagrodą za wygrana zabawę może być pyszne jabłko lub następna zabawa.
„Kasztanowa koszykówka”- wśród uczestników zabawy (dobrze, gdy jest więcej niż jedno dziecko- zaproście brata, siostrę, kolegę dziecka) rozdajemy zestawy kasztanów. Na podłodze w pewnej odległości ustawiamy plastikowy kosz, lub pudełko (z pudełka możemy zrobić śmiesznego stworka z otwartą” paszczą” do której będziemy celować kasztanami. Uwaga- otwór musi być dość duży.)
Uczestnicy celują do kosza (pudła itp.) kasztanami, szyszkami. Zwycięża ten, który ma najwięcej celnych trafień. Możemy też wszyscy zostać zwycięzcami, gdy naszym celem jest napełnienie kosza lub „nakarmienie” stworka.
„Warzywne ludziki”- praca konstrukcyjna do której potrzebujemy wybrane warzyw a ( nie mogą być za miękkie), patyczki, zapałki bądź wykałaczki, kolorowe piórka, plastelinę, kawałki włóczki.
Niezbędna jest pomoc rodzica przy krojeniu warzyw, łączeniu niektórych elementów oraz wyobraźnia jak z ziemniaka i plasterków marchewki zrobić misia bądź świnkę.
Natomiast cieniutko pokrojone i ususzone owoce np. jabłka, (pestki również)będą świetnym elementem dekoracyjnym stroików bożonarodzeniowych.
„Jesienna mozaika”- na dużej tacy, w blaszanym pudełku po ciastkach lub po prostu na dywanie(w zależności od stopnia trwałości jaki chcemy uzyskać) układamy z zebranych materiałów różne wzory, bądź obrazki wg. własnego pomysłu. Możemy też wykorzystać duży słoik lub bezbarwny wazon, szklaną paterę i w niej warstwowo ułożyć swoją kompozycję. To piękna ozdoba stołu, witryny czy innego miejsca w domu.
„Ziemniaczane stempelki”- z przekrojonych na pół ziemniaków wycinamy ostrym nożykiem różne kształty (wypukłe lub wklęsłe), później maczamy je w farbie i stemplujemy. Możemy w ten sposób przygotować np. papier do pakowania prezentów.
„Kolorowe witraże”- praca dla dzieci starszych. Wycinamy ze sztywnego kartonu określony kształt np. liść topoli, następnie od środka wycinamy karton w ten sposób aby powstała „niejako ramka” liścia (ok. 2-3 cm szerokości). Używając kleju introligatorskiego przyklejamy dość duże, ususzone liście w różnych kolorach w taki sposób by wypełniły cały kontur kartonowego listka( liście mogą na siebie zachodzić, podklejamy je wtedy klejem). Po wyschnięciu możemy powiesić listek w oknie na nitce, przypiąć go ostrożnie do firanki bądź p[przymocować taśmą bezbarwną do szyby. Wpadające przez okno promienie jesiennego słońca, prześwietlą nasz witraż stwarzając przepiękną dekorację pokoju.
„Wesołe zwierzątka”- już zapomniana zabawa z czasów dzieciństwa wszystkich rodziców. Razem z naszymi dziećmi stwórzmy z kasztanów, żołędzi i szyszek wesołe zwierzątka, leśne skrzaty czy zabawne ludziki, które ozdobią pokój bądź inne miejsce w naszym domu.
„Jeże na spacerze”- praca plastyczna technika „odbijanki”. Wybrane okazy ususzonych liści malujemy gęstą farbą (plakatówka) w kolorach jesiennych po stronie wypukłych „żyłek”. Następnie układamy z nich kompozycję, farbą do dołu, na kartonie w jasnym kolorze (np. żółtym) przykrywamy drugą kartką i lekko dociskamy dłonią (masujemy). Zdejmujemy kartkę, ostrożnie podnosimy liście, mamy teraz dokładnie odbite wzory liści. Czekamy aż wyschną i w wybranym miejscu naklejamy brązową kulkę z plasteliny, którą delikatnie rozpłaszczamy (musi być dość gruba), formujemy z mniejszych kuleczek łapki, pyszczek, z czarnej plasteliny oko i nosek. Teraz wciskamy w plastelinę sosnowe igły( im bardziej suche tym lepiej) tak , aby tworzyły kolce na grzbiecie jeża. Możemy uformować też jabłko z czerwonej plasteliny i przykleić obok bądź na kolcach.
To tylko niektóre z propozycji zabaw i prac, które oferuje nam jesienna przyroda. Mam nadzieję, że choć niektóre pomysły, posłużą za inspirację do własnych, na pewno jeszcze ciekawszych zabaw z naszymi milusińskimi.
Podczas spacerów w piękne, słoneczne popołudnia zbieramy błyszczące kasztany, a także ich łupinki, żołędzie z czapeczkami, korale jarzębiny, szyszki, patyczki różnej grubości i długości, liście (najlepiej o ciekawej kolorystyce, nakrapiane, z plamkami, ale jednocześnie nie uszkodzone), nasiona klonu, igiełki sosnowe, orzechy i inne skarby, które odkryjemy w czasie takiego spaceru. Chłoniemy wszystkimi zmysłami przebogatą gamę barw, czujemy na twarzy ciepłe promienie słońca, delikatne podmuchy wiatru, który zaprasza do niezwykłego tańca różnobarwne liście, obserwujemy wiewiórki pracowicie robiące zapasy na zimę, drzewa odbijające się w wodzie, trawy zmieniające wygląd.
Zwracamy uwagę na kolory nieba, strukturę chmur (zabawa w porównywanie chmur do jakiegoś przedmiotu np. statku wspaniale rozwija wyobraźnię), odgłosy wydawane przez ptaki, szelest liści pod stopami. Taki spacer do najlepszy wstęp do rodzinnego tworzenia ozdób, zabawek, prac plastycznych w długie, chłodne i deszczowe wieczory, ale nie tylko.
Rozkładamy na dywanie wszystkie skarby, możemy je policzyć, posegregować, poukładać w pojemniczkach, koszykach, pudełkach ,aby później wykorzystać do niezwykłych prac i zabawy.
Pamiętajmy aby zebrane liście były suche, wkładamy jej wówczas między stare gazety, najlepiej pojedynczo, a później w książki i zostawiamy do wyschnięcia.
Park, las, działka to miejsca w których znajdziemy wiele inspiracji do zabawy i tworzenia. Również w ogrodzie czy też zaprzyjaźnionym „Warzywniaku” możemy znaleźć niezwykłe skarby np. ziemniaki, marchewkę, seler, jabłka, gruszki, dynie. Z tych warzyw i owoców wyczarujemy prace przestrzenne, ciekawe stroiki czy też narzędzia do wykonanie prac plastycznych.
Teraz zostaje tylko przygotować niezbędne materiały i pomoce, uruchomić swoja wyobraźnię (działa na nią doskonale odpowiednio dobrana muzyka) i poczuć się przez chwilę jak nasze dziecko, które razem z nami uczy się, bawi i wspaniale spędza czas rozwijając swoje zdolności.
Takie kreatywne spędzanie wspólnego czasu (nie tylko komputer jest ciekawy) :
-usprawnia motorykę (zarówno dużą jak i małą),
-zachęca do poszukiwania nowych, nietypowych rozwiązań,
-rozwija wyobraźnię,
-wzmacnia poczucie własnej wartości,
-rozwija poczucie więzi między członkami rodziny,
-dostarcza mnóstwo powodów do śmiechu,
- relaksuje, wycisza
-uczy współpracy, przewidywania, cierpliwości,
-doskonali wrażliwość na różne faktury, kolory, kształty,
-pozwala uwierzyć we własne możliwości itp.
A oto kilka propozycji zabaw i prac wykorzystujących „Dary Pani Jesieni”:)!
„Ukryte kasztany”- na zmianę rodzic lub dziecko w wybranym pomieszczeniu (np. duży pokój) ukrywa kasztany (orzechy itp.). W tym czasie druga osoba stoi odwrócona tyłem lub wychodzi z pomieszczenia. Miejsce ukrycia należy dopasować do możliwości i wieku dziecka. Włączamy dość długą, wybraną wspólnie piosenkę, która jednocześnie określa czas przeznaczony na poszukiwanie kasztanów. Uczestnicy zabawy zbierają „skarby” do koszyczka, wiaderka itp., później wspólnie przeliczamy nasze zbiory, z młodszymi dziećmi możemy ułożyć z kasztanów „wężyki” i porównać ich długość. Nagrodą za wygrana zabawę może być pyszne jabłko lub następna zabawa.
„Kasztanowa koszykówka”- wśród uczestników zabawy (dobrze, gdy jest więcej niż jedno dziecko- zaproście brata, siostrę, kolegę dziecka) rozdajemy zestawy kasztanów. Na podłodze w pewnej odległości ustawiamy plastikowy kosz, lub pudełko (z pudełka możemy zrobić śmiesznego stworka z otwartą” paszczą” do której będziemy celować kasztanami. Uwaga- otwór musi być dość duży.)
Uczestnicy celują do kosza (pudła itp.) kasztanami, szyszkami. Zwycięża ten, który ma najwięcej celnych trafień. Możemy też wszyscy zostać zwycięzcami, gdy naszym celem jest napełnienie kosza lub „nakarmienie” stworka.
„Warzywne ludziki”- praca konstrukcyjna do której potrzebujemy wybrane warzyw a ( nie mogą być za miękkie), patyczki, zapałki bądź wykałaczki, kolorowe piórka, plastelinę, kawałki włóczki.
Niezbędna jest pomoc rodzica przy krojeniu warzyw, łączeniu niektórych elementów oraz wyobraźnia jak z ziemniaka i plasterków marchewki zrobić misia bądź świnkę.
Natomiast cieniutko pokrojone i ususzone owoce np. jabłka, (pestki również)będą świetnym elementem dekoracyjnym stroików bożonarodzeniowych.
„Jesienna mozaika”- na dużej tacy, w blaszanym pudełku po ciastkach lub po prostu na dywanie(w zależności od stopnia trwałości jaki chcemy uzyskać) układamy z zebranych materiałów różne wzory, bądź obrazki wg. własnego pomysłu. Możemy też wykorzystać duży słoik lub bezbarwny wazon, szklaną paterę i w niej warstwowo ułożyć swoją kompozycję. To piękna ozdoba stołu, witryny czy innego miejsca w domu.
„Ziemniaczane stempelki”- z przekrojonych na pół ziemniaków wycinamy ostrym nożykiem różne kształty (wypukłe lub wklęsłe), później maczamy je w farbie i stemplujemy. Możemy w ten sposób przygotować np. papier do pakowania prezentów.
„Kolorowe witraże”- praca dla dzieci starszych. Wycinamy ze sztywnego kartonu określony kształt np. liść topoli, następnie od środka wycinamy karton w ten sposób aby powstała „niejako ramka” liścia (ok. 2-3 cm szerokości). Używając kleju introligatorskiego przyklejamy dość duże, ususzone liście w różnych kolorach w taki sposób by wypełniły cały kontur kartonowego listka( liście mogą na siebie zachodzić, podklejamy je wtedy klejem). Po wyschnięciu możemy powiesić listek w oknie na nitce, przypiąć go ostrożnie do firanki bądź p[przymocować taśmą bezbarwną do szyby. Wpadające przez okno promienie jesiennego słońca, prześwietlą nasz witraż stwarzając przepiękną dekorację pokoju.
„Wesołe zwierzątka”- już zapomniana zabawa z czasów dzieciństwa wszystkich rodziców. Razem z naszymi dziećmi stwórzmy z kasztanów, żołędzi i szyszek wesołe zwierzątka, leśne skrzaty czy zabawne ludziki, które ozdobią pokój bądź inne miejsce w naszym domu.
„Jeże na spacerze”- praca plastyczna technika „odbijanki”. Wybrane okazy ususzonych liści malujemy gęstą farbą (plakatówka) w kolorach jesiennych po stronie wypukłych „żyłek”. Następnie układamy z nich kompozycję, farbą do dołu, na kartonie w jasnym kolorze (np. żółtym) przykrywamy drugą kartką i lekko dociskamy dłonią (masujemy). Zdejmujemy kartkę, ostrożnie podnosimy liście, mamy teraz dokładnie odbite wzory liści. Czekamy aż wyschną i w wybranym miejscu naklejamy brązową kulkę z plasteliny, którą delikatnie rozpłaszczamy (musi być dość gruba), formujemy z mniejszych kuleczek łapki, pyszczek, z czarnej plasteliny oko i nosek. Teraz wciskamy w plastelinę sosnowe igły( im bardziej suche tym lepiej) tak , aby tworzyły kolce na grzbiecie jeża. Możemy uformować też jabłko z czerwonej plasteliny i przykleić obok bądź na kolcach.
To tylko niektóre z propozycji zabaw i prac, które oferuje nam jesienna przyroda. Mam nadzieję, że choć niektóre pomysły, posłużą za inspirację do własnych, na pewno jeszcze ciekawszych zabaw z naszymi milusińskimi.
A TO KILKA PRZYKŁADOWYCH PRAC:
Miłej zabawy :)
Małgorzata Stelmaszczyk
KSZTAŁTOWANIE SCHEMATU CIAŁA U DZIECI
Schemat Ciała ma swoje źródło w ruchu, jak również ruch jest zależny od schematu ciała, na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Dlatego wszystkie ćwiczenia rozwijające schemat ciała powinny opierać się na ruchu. Przy wyborze ćwiczeń kierujemy się definicją schematu ciała określającą schemat ciała jako neurofizjologiczną funkcję wynikającą z poznawczych struktur anatomicznych ciała i ich stosunku do przestrzeni. Wykonując ćwiczenia należy pamiętać, że tylko zrozumiałe polecenia ruchowe i odpowiednie używanie części ciała prowadzi do wykształcenia prawidłowego schematu ciała. Każde kolejne stadium rozwoju zależne jest od poprzedniego, np. nauka czytania jest zależna od wcześniejszego rozwoju percepcji wzrokowej, a w szczególności percepcji kształtów i percepcji przestrzeni, co z kolei zależy od rozwoju ruchu chodzenia.
Nauka ruchu jest związana z rozwojem schematu ciała. Większość naszej wiedzy o świecie rozpoczyna się od wiedzy o naszym ciele. Orientacja w przestrzeni czy percepcja wzrokowo – przestrzenna ma źródło w znajomości ciała. Bierze swój początek w zrozumieniu przestrzennych relacji naszego ciała, w zrozumieniu, że mamy przód i tył, że ręka jest wyżej niż noga, a nos jest powyżej ust itp. Takie pojęcie przestrzeni na długo przed tym jak może być zwerbalizowane jest generalizowane i przenoszone na inne obiekty. Pojęcie liczby ma też swoje źródło w schemacie ciała. Człowiek ma wiele palców, ale jedne usta, dwie nogi, dwie ręce itp. Bez adekwatnej wiedzy o ciele, jak widać z tego krótkiego przeglądu, dziecko jest upośledzone w możliwościach przyswajania wiedzy z różnych dziedzin. Stąd tak istotne staje się ćwiczenie schematu ciała. Oto przykładowe zestawy ćwiczeń:
1. Lokalizacja i nazywanie części ciała na sobie samym i na innych dzieciach.
Omówienie funkcjonowania każdej z nich, narysowanie.
2. Prosimy, by dzieci wymieniły części ciała w sekwencji od góry do dołu i na odwrót. Ułatwiamy dziecku to zadanie lub po błędnym wykonaniu zadajemy pytania: co mieści się na samej górze ciała? Dotknij tego tak, abyś poczuł to – tak, to jest właśnie głowa. Co jest niżej 0 szyja. Dotknij, czujesz, ona przebiega prosto w dół. Dotknij wszystkich stron szyi.
3. Doświadczanie wielości funkcji i różnorodności działania części ciała.
Mówimy: Zobacz na jak wiele różnych sposobów możecie poruszać swoimi ramionami, np. ja kołyszę swoimi rękoma. Spróbujmy mnie naśladować. A teraz zobaczcie – zginam ramiona (odwodzenie rąk od tułowia, góra – dół). Spróbujcie tak zrobić. A teraz kręcę rękoma przed sobą. Przy przeprowadzeniu tej sekwencji ćwiczeń, należy użyć tego typu aktywności dla każdej poruszającej się części ciała. Powinniśmy rozpoczynać od mniejszych części podążając do coraz większych i wreszcie całego ciała. Możemy to uatrakcyjnić zadając pytania: pokażcie mi jak można zgiąć swój nadgarstek? Popatrzcie jak ja to robię. Dla młodszych dzieci można dokonywać skojarzeń między ruchami ciała, a znanymi z otoczenia ruchami przedmiotów czy zwierząt. Np.: Patrzcie, nasza dłoń to latawiec na uwięzi, jak on może latać, do góry, do dołu, obracać się dookoła, pikować itp.
4. Wspólne śpiewanie piosenek, w których występują części ciała.
5. Wspólne rysowanie człowieka na tablicy lub dużym arkuszu papieru. Dzieci rysują dużego człowieka, część po części w miarę jak postępuje eksploracja własnego ciała, od góry do dołu, np. jedno dziecko mówi, że głowa jest na górze, inne dziecko rysuje głowę na tablicy, inni mówią o oczach, uszach i rysują je.
6. Głowa – wycinamy z papieru owal głowy, najlepiej naturalnej wielkości lub trochę większy, nigdy mniejszy. Wycinamy również poszczególne części głowy (uszy, oczy, nos itp.). Ćwiczenie rozpoczynamy od demonstracji na jednym z dzieci pokazując, że oczy mieszczą się na samej górze głowy, lecz mniej więcej w środku twarzy. Prosimy by dzieci same na sobie poczuły odległość między oczami, a linią włosów. W ten sam sposób sprawdzamy odległość między nosem a ustami, ustami a brodą itd. Następnie układamy wycięte części na planszy, mierząc palcami odległości.
7. Pajacyk – do tego ćwiczenia używamy dużego wzoru człowieka, najlepiej trójwymiarowego, z możliwością poruszania częściami ciała. Na pajacu pokazujemy pozycję, dzieci ją odwzorowują.
8. Czego brakuje – rysujemy na kartkach lub wycinamy postacie ludzi bez pewnych części ciała. Dzieci dorysowują brakujące części.
9. Puzzle – układanie puzzli z postaciami ludzi.
10. Dotknij siebie – prosimy by dzieci na nasze polecenie, dotykały kolejnych części ciała: Połóżcie ręce na biodrach, zamknijcie oczy, zróbcie jeden krok do przodu itp.
11. Opowiadanie – opowiadamy historyjkę wykorzystując elementy schematu ciała, np. niedźwiedź groźnie zmarszczył brwi, czy wy możecie zrobić to samo? Potem wziął głęboki wdech i wypiął klatkę piersiową, czy wy też potraficie. Itp.
12. Teatr cieni – wykorzystując ekran robimy teatr cieni, rzutując różne pozycje ciała, dzieci naśladują.
13. Naśladownictwo – wybieramy dziecko, które pokazuje jakieś pozycje, inne dzieci naśladują.
14. Figurki – dzieci poruszają się po Sali i na znak „figurki” zastygają w wybranej pozycji. Komentujemy te pozycje.
15. Relaksacja – odprężcie się, zamknijcie oczy, połóżcie głowy na stolikach, czy czujecie jak ciężka jest wasza głowa? Prawa ręka ciąży do dołu, lewa ręka do góry, czujecie jak spadacie w dół niżej i niżej? Teraz jesteście lekcy jak piórko, unosicie się w powietrzu, lecicie jak chmurka.
16. Napinanie, rozluźnianie – używamy wielu ćwiczeń napinających i rozluźniających różne części ciała. Proszę napiąć swoje plecy, tak jak to robi kot, napiąć swoje nogi, stojąc na palcach. A teraz proszę się rozluźnić. Możemy to zrobić w formie zabawy.
17. Zabawki w pudełku – wyobraźcie sobie, że jesteście zabawkami i zamknięto was w ciasnym pudełku, które was uciska w głowę, w ramiona, w plecy itd. Jest wam bardzo ciasno. Spróbujcie się napiąć i rozerwać pudełko, pęka. Czujecie jak jest wam luźno, możecie wyciągnąć ręce, wyciągnijcie, możecie podskoczyć, podskoczcie.
18. Bieg z przeszkodami – ustawiamy różne przeszkody w Sali, organizujemy bieg tak, by dzieci musiały omijać pewne przeszkody, pod innymi przechodzić lub przeczołgać się, nad innymi przeskoczyć.
19. Rozkaz – przyjmujemy pozycję na polecenie. Zaczynamy od pojedynczych poleceń i prostych pozycji, przechodząc do coraz bardziej skomplikowanych sekwencji.
20. Rysowanie w powietrzu figur – kreślenia dokonujemy w oparciu o znajomość schematu ciała, np. kwadrat – zaczynamy od lewej góry, nad lewym kolanem, potem w dół do lewego kolana, dalej w prawo do prawego kolana, potem do góry, nad prawym kolanem i wreszcie w lewo, nad lewe kolano. Na tej zasadzie powstają figury.
Nauka ruchu jest związana z rozwojem schematu ciała. Większość naszej wiedzy o świecie rozpoczyna się od wiedzy o naszym ciele. Orientacja w przestrzeni czy percepcja wzrokowo – przestrzenna ma źródło w znajomości ciała. Bierze swój początek w zrozumieniu przestrzennych relacji naszego ciała, w zrozumieniu, że mamy przód i tył, że ręka jest wyżej niż noga, a nos jest powyżej ust itp. Takie pojęcie przestrzeni na długo przed tym jak może być zwerbalizowane jest generalizowane i przenoszone na inne obiekty. Pojęcie liczby ma też swoje źródło w schemacie ciała. Człowiek ma wiele palców, ale jedne usta, dwie nogi, dwie ręce itp. Bez adekwatnej wiedzy o ciele, jak widać z tego krótkiego przeglądu, dziecko jest upośledzone w możliwościach przyswajania wiedzy z różnych dziedzin. Stąd tak istotne staje się ćwiczenie schematu ciała. Oto przykładowe zestawy ćwiczeń:
1. Lokalizacja i nazywanie części ciała na sobie samym i na innych dzieciach.
Omówienie funkcjonowania każdej z nich, narysowanie.
2. Prosimy, by dzieci wymieniły części ciała w sekwencji od góry do dołu i na odwrót. Ułatwiamy dziecku to zadanie lub po błędnym wykonaniu zadajemy pytania: co mieści się na samej górze ciała? Dotknij tego tak, abyś poczuł to – tak, to jest właśnie głowa. Co jest niżej 0 szyja. Dotknij, czujesz, ona przebiega prosto w dół. Dotknij wszystkich stron szyi.
3. Doświadczanie wielości funkcji i różnorodności działania części ciała.
Mówimy: Zobacz na jak wiele różnych sposobów możecie poruszać swoimi ramionami, np. ja kołyszę swoimi rękoma. Spróbujmy mnie naśladować. A teraz zobaczcie – zginam ramiona (odwodzenie rąk od tułowia, góra – dół). Spróbujcie tak zrobić. A teraz kręcę rękoma przed sobą. Przy przeprowadzeniu tej sekwencji ćwiczeń, należy użyć tego typu aktywności dla każdej poruszającej się części ciała. Powinniśmy rozpoczynać od mniejszych części podążając do coraz większych i wreszcie całego ciała. Możemy to uatrakcyjnić zadając pytania: pokażcie mi jak można zgiąć swój nadgarstek? Popatrzcie jak ja to robię. Dla młodszych dzieci można dokonywać skojarzeń między ruchami ciała, a znanymi z otoczenia ruchami przedmiotów czy zwierząt. Np.: Patrzcie, nasza dłoń to latawiec na uwięzi, jak on może latać, do góry, do dołu, obracać się dookoła, pikować itp.
4. Wspólne śpiewanie piosenek, w których występują części ciała.
5. Wspólne rysowanie człowieka na tablicy lub dużym arkuszu papieru. Dzieci rysują dużego człowieka, część po części w miarę jak postępuje eksploracja własnego ciała, od góry do dołu, np. jedno dziecko mówi, że głowa jest na górze, inne dziecko rysuje głowę na tablicy, inni mówią o oczach, uszach i rysują je.
6. Głowa – wycinamy z papieru owal głowy, najlepiej naturalnej wielkości lub trochę większy, nigdy mniejszy. Wycinamy również poszczególne części głowy (uszy, oczy, nos itp.). Ćwiczenie rozpoczynamy od demonstracji na jednym z dzieci pokazując, że oczy mieszczą się na samej górze głowy, lecz mniej więcej w środku twarzy. Prosimy by dzieci same na sobie poczuły odległość między oczami, a linią włosów. W ten sam sposób sprawdzamy odległość między nosem a ustami, ustami a brodą itd. Następnie układamy wycięte części na planszy, mierząc palcami odległości.
7. Pajacyk – do tego ćwiczenia używamy dużego wzoru człowieka, najlepiej trójwymiarowego, z możliwością poruszania częściami ciała. Na pajacu pokazujemy pozycję, dzieci ją odwzorowują.
8. Czego brakuje – rysujemy na kartkach lub wycinamy postacie ludzi bez pewnych części ciała. Dzieci dorysowują brakujące części.
9. Puzzle – układanie puzzli z postaciami ludzi.
10. Dotknij siebie – prosimy by dzieci na nasze polecenie, dotykały kolejnych części ciała: Połóżcie ręce na biodrach, zamknijcie oczy, zróbcie jeden krok do przodu itp.
11. Opowiadanie – opowiadamy historyjkę wykorzystując elementy schematu ciała, np. niedźwiedź groźnie zmarszczył brwi, czy wy możecie zrobić to samo? Potem wziął głęboki wdech i wypiął klatkę piersiową, czy wy też potraficie. Itp.
12. Teatr cieni – wykorzystując ekran robimy teatr cieni, rzutując różne pozycje ciała, dzieci naśladują.
13. Naśladownictwo – wybieramy dziecko, które pokazuje jakieś pozycje, inne dzieci naśladują.
14. Figurki – dzieci poruszają się po Sali i na znak „figurki” zastygają w wybranej pozycji. Komentujemy te pozycje.
15. Relaksacja – odprężcie się, zamknijcie oczy, połóżcie głowy na stolikach, czy czujecie jak ciężka jest wasza głowa? Prawa ręka ciąży do dołu, lewa ręka do góry, czujecie jak spadacie w dół niżej i niżej? Teraz jesteście lekcy jak piórko, unosicie się w powietrzu, lecicie jak chmurka.
16. Napinanie, rozluźnianie – używamy wielu ćwiczeń napinających i rozluźniających różne części ciała. Proszę napiąć swoje plecy, tak jak to robi kot, napiąć swoje nogi, stojąc na palcach. A teraz proszę się rozluźnić. Możemy to zrobić w formie zabawy.
17. Zabawki w pudełku – wyobraźcie sobie, że jesteście zabawkami i zamknięto was w ciasnym pudełku, które was uciska w głowę, w ramiona, w plecy itd. Jest wam bardzo ciasno. Spróbujcie się napiąć i rozerwać pudełko, pęka. Czujecie jak jest wam luźno, możecie wyciągnąć ręce, wyciągnijcie, możecie podskoczyć, podskoczcie.
18. Bieg z przeszkodami – ustawiamy różne przeszkody w Sali, organizujemy bieg tak, by dzieci musiały omijać pewne przeszkody, pod innymi przechodzić lub przeczołgać się, nad innymi przeskoczyć.
19. Rozkaz – przyjmujemy pozycję na polecenie. Zaczynamy od pojedynczych poleceń i prostych pozycji, przechodząc do coraz bardziej skomplikowanych sekwencji.
20. Rysowanie w powietrzu figur – kreślenia dokonujemy w oparciu o znajomość schematu ciała, np. kwadrat – zaczynamy od lewej góry, nad lewym kolanem, potem w dół do lewego kolana, dalej w prawo do prawego kolana, potem do góry, nad prawym kolanem i wreszcie w lewo, nad lewe kolano. Na tej zasadzie powstają figury.
Małgorzata Stelmaszczyk
NADPOBUDLIWOŚĆ PSYCHORUCHOWA
/PSYCHOMOTORYCZNA/
Odmiennością Rozwoju ruchowego jest szczególnie częsta wśród przedszkolaków nadpobudliwość ruchowa. Nadpobudliwość ruchowa może współwystępować z nadmierną emocjonalnością dziecka oraz z jego nadpobudliwością poznawczą, dając pełen objaw zespołu nadpobudliwości psychoruchowej.
Objawy:
- Reakcje silne, gwałtowne, ale słabo skoncentrowane, w kontaktach społecznych są to dzieci: towarzyskie, rozmowne, czasami gadatliwe, łatwo i szybko zmieniają punkt zainteresowania, w rozmowie przeskakują z tematu na temat.
- Ogólna wzmożona ruchliwość, ruchy szybkie, ale mało precyzyjne, czasem wadliwie skoordynowane.
- Mała dokładność w działaniu, niesystematyczność, trudności w skupieniu uwagi na czynnościach, czynności chaotyczne, niedokładne.
- Agresja wobec dzieci i dorosłych, konflikty z rówieśnikami.
- Niemożność spokojnego siedzenia, dziecko kręci się, manipuluje tym, co ma w ręku, wymachuje nogami.
- Duża chwiejność emocjonalna, wybuchy gniewu, złości, drażliwość.
Nadpobudliwość psychomotoryczna występuje więc w trzech strefach:
I. W sferze motoryki – wzmożone pobudzenie ruchowe, częsta zmiana rodzaju zabaw
II. W sferze emocjonalnej - nadmierna reaktywność, czyli niewspółmierne do siły
bodźca reakcje emocjonalne (gniew, drażliwość,
agresywność, impulsywność, płaczliwość, skłonność do
obrażania się, lękliwość, bardzo pobudzona wyobraźnia)
III W sferze poznawczej - trudności w skupieniu uwagi na zadaniach, wszystkie
bodźce z zewnątrz wywołują reakcję dziecka, często
przerzucanie uwagi z jednego obiektu na drugi.
Przeważnie pojawiają się u dziecka wszystkie objawy naraz, jednak mogą przeważać poszczególne zespoły objawów. Często towarzyszą tym symptomom inne: zaburzenia snu, lęki dzienne i nocne, moczenie się, tiki, jąkanie. Są one wyrazem wzmożonego i niekontrolowanego napięcia, którego dziecko nie potrafi rozładować inaczej.
CO NALEŻY ROBIĆ?
Należy podjąć działania terapeutyczne umożliwiające tym dzieciom zaspokojenie nasilonej potrzeby ruchu i nauczenia kontroli zachowania.
OTO ZASADY POSTĘPOWANIA:
- Zapewnienie dobrej organizacji powszedniego dnia, regularnego trybu życia m. In. Sen po „Dobranocce”
- Unikanie sytuacji wzbudzających nadmierne emocje oraz sytuacji przewyższających odporność dziecka np. pobyt na koncercie,
- Stwarzanie okazji do czynnego odpoczynku i zaspokajania potrzeby aktywności ruchowej (basen, plastyka, rytmika, sport). Należy dbać o to, aby z jednej strony nie hamować nadmiernie wzmożonej ruchliwości i pozwolić na zaspokojenie potrzeby ruchu w odpowiedniej formie, z drugiej strony należy „trenować” dziecko w zajęciach i czynnościach wymagających spokoju i skupienia. Wskazane jest przeplatanie zajęć ruchowych zajęciami „cichymi” np. rysowaniem, lepieniem, słuchaniem bajek o niezagrażającej, spokojnej treści.
- Ćwiczenia koncentracji uwagi (dyskretne, życzliwe kierowanie uwagi dziecka na cele przez nas pożądane). Zadania stawiane dziecku muszą być początkowo krótki i łatwe, a potem (zgodnie z zasadą stopniowania trudności) dłuższe i trudniejsze, ale pamiętajmy, że stopień trudności musi być do pokonania przez dziecko. W przypadku zauważenia trudności wskazana jest dyskretna pomoc i czuwanie nad stanem psychicznym by nie dopuścić do zniechęcenia lub załamania. Życzliwa mobilizacja z zewnątrz, pochwały za dobrze wykonaną pracę, za tzw. dobre zachowanie podnoszą u dziecka motywację zadaniową (pracuje i chce pracować jeszcze lepiej).
- Wykazywanie cierpliwości i zrozumienia dla potrzeb dziecka, jednocześnie egzekwowanie wymagań. Dziecko nadpobudliwe wymaga od dorosłych szczególnie konsekwentnego, zrównoważonego i pełnego spokoju postępowania. Na niewłaściwe postępowanie należy reagować selektywnie, ostre kary nie są skuteczne, gdyż pobudzają dziecko dodatkowo, aż do utraty kontroli nad swoim zachowaniem. Nie powinno się stosować zbyt wielu zakazów, gdyż nie mogą być wszystkie przestrzegane przez uczące się życia małe dziecko. Ostre karanie i ciągłe strofowanie powoduje jedynie utratę poczucia bezpieczeństwa i wytworzenie poczucia krzywdy i niesprawiedliwości. Należy unikać długich „przemówień”, dziecko nie jest w stanie śledzić toku wywodu dorosłego. Uwagi powinny by c krótkie, zwięzłe, jasne i Ne rozkazujące, a proponujące, bez oznak zniecierpliwienia. Ogólnie można powiedzieć, że rodzice dzieci nadpobudliwych powinni przy nich działać powoli i spokojnie.
- W zajęciach organizowanych skłanianie dziecka do spokojnego, planowanego działania, w terapii dążenie do zmniejszenia chaotycznych wyładowań ruchowych, eliminowania bezmyślnych, mimowolnych reakcji.
- W zabawach z rówieśnikami (dzieci te popadają bardzo często w konflikty) należy interweniować i regulować reakcje zwaśnionych stron, skłaniać do ustępstw i kompromisów, chociażby przez zmianę toku zabawy lub jej treści. W spokojnej, krótkiej rozmowie skłaniać do samokontroli i samooceny zachowania.
- Zauważanie zachowań pożądanych i stosowanie pochwał (wzmocnienia pozytywne) co zwiększy u dziecka poczucie własnej wartości i powodować będzie obniżanie napięć.
- Wskazane jest „żywe” angażowanie dziecka we wszystkie dziedziny życia grupy przedszkolnej, powierzanie mu zadań i obowiązków, życzliwe i sprawiedliwe egzekwowanie ich (lokowanie energii i pomysłów w działaniach oczekiwanych przez dorosłych).
Opracowanie: Małgorzata Stelmaszczyk
Mechanizm powstawania urazów
Wszystkim podejmowanym przez ludzi działaniom, towarzyszy przekraczanie różnych trudności. Jeżeli te trudności pokonywane są w pozytywny sposób, to znaczy, z użyciem własnego potencjału, nie spowodują urazów i nie będą ważyły na dalszym życiu. Nasz potencjał to – wiedza, umiejętności, rozumienie swojej emocjonalności i radzenie sobie z nią, uczenie się nowych zachowań chroniących przed urazami.
Istnieje jednakże cała gama sytuacji przeżywanych przez dzieci czy tez już osoby dorosłe, które powodują urazy i w konsekwencji zaburzają zachowania. Te sytuacje związane są najczęściej z zagrożeniem fizycznym lub zagrożeniem zaspokojenia potrzeb psychologicznych, np. potrzeby pozostawania w bliskim, akceptującym związku, potrzeby bycia kochanym i kochania, potrzeby bycia samodzielnym i ciekawym świata i innych. Urazowo działa te z na dziecko zaniedbywanie jego potrzeb fizjologicznych – czystości, sytości i odpoczynku. Głębokie urazy powstają w sytuacjach pozostawiania dziecka w samotności i nie pomagania mu w pokonywaniu istotnych trudności. Urazowo działają sytuacje, w których dziecko jest podmiotem agresywnych zachowań lub obserwuje takie zachowania wobec innych. Mogą to być akty przemocy typu – bicie, przetrzymywanie w izolacji, uszkodzenia ciała, nadużycia seksualne, rozładowywanie na dziecku wściekłości i niechęci.
Podobnie, też urażająco, działają łagodniejsze, jeżeli chodzi o brutalność, ale przewlekłe i powtarzalne zachowania odrzucające, takie jak długotrwałe okazywanie braku zainteresowania potrzebami dziecka, nie rozumienie jego uczuć, brak szacunku dla jego starań i osiągnięć, nie tworzenie warunków do rozwoju jego autonomii i godności.
Często, w tych sytuacjach podejmowane przez dziecko zachowania pogłębiają tylko jego dyskomfort, gdyż nie jest ono w stanie im zaradzić. Wzrasta wówczas poczucie bezsilności.
To, czy dane doświadczenie stanie się urazem, w dużej mierze zależy od reakcji osób dorosłych, które są blisko dziecka.
DEFINICJA ZABURZONYCH ZACHOWAŃ
O zaburzonym zachowaniu dziecka mówimy wówczas, kiedy obserwujemy powtarzające się stereotypy zachowań uniemożliwiające mu dobre przystosowanie się do sytuacji społecznych. Reaguje ono na te sytuacje w nieadekwatny sposób i nie uczy się w oparciu o nie. Zachowanie dziecka jest takie, jakby nie rozumiało sytuacji, w jakiej się znalazło. Nie podejmuje też działań związanych z wyjaśnieniem znaczenia różnych aspektów sytuacji poprzez pytania czy proszenie o wyjaśnienia.
Zaburzenie dotyczy tez przeżywanych przez dziecko emocji. Są one często nieadekwatne do sytuacji zarówno pod względem siły jak i kolorytu.
Objawy zaburzonych zachowań u dzieci:
* Wycofywanie się z kontaktów i izolowanie się od innych dzieci
* Zablokowanie ekspresji twarzy – sztywne, napięte mięśnie twarzy, z których trudno odczytać emocje,
* Nie rozumienie poleceń, nawet po wielu próbach wyjaśnień,
* Niewspółmierne do sytuacji reakcje emocjonalne – płaczliwość, lękliwość, wesołkowatość
* Słowotok
* Przymus wykonywania takich czynności jak: skubanie palców, obgryzanie ołówków lub paznokci, potrząsanie rękami lub nogami
* Nałogowe kłamanie
* Sytuacyjne manipulowanie innymi – trudności w wyrażaniu wprost własnych potrzeb przy jednoczesnej potrzebie ich zaspokojenia
* Nie respektowanie ustalanych w grupie norm
* Zachowania prowokacyjne, odbiegające od zachowań większości dzieci
* Zachowania roszczeniowe, nie uwzględniające możliwości chwili (domaganie się czegoś np. zabawki lub ciastka, gdy trudno to osiągnąć w danej chwili)
* Nadpobudliwość ruchowa
* Brak koncentracji – niemożność dłuższego skupienia uwagi na jednym przedmiocie, zadaniu, wypowiedzi
* Nieświadome domaganie się uwagi poprzez „rozrabianie”
* Zachowania odrzucające przy próbach kontaktu ze strony innych
* Brak umiejętności czego chce, czego potrzebuje
* Demonstracyjne obrażanie się, gdy sprawy toczą się inaczej niż dziecko przewidywało
* Przekazywanie zmyślonych informacji – tzw. Niesamowite opowieści (uwaga: czasami są w tych opowieściach zawarte prawdziwe informacje, o przemocy fizycznej, czy seksualnej lub skrajnym zaniedbaniu)
* Brak umiejętności współdziałania z rówieśnikami
* Reagowanie przerażeniem na kontakt fizyczny i konieczność rozbierania się np. na gimnastyce
* Używanie jakiejś formy przemocy w kontaktach z rówieśnikami (werbalnej, fizycznej, seksualnej)
* Potrzeba dominowania nad innymi za wszelką cenę
* Znikanie z lekcji ze szkoły
* Poniżanie słabszych od siebie
* Zachowania autoagresywne np. okaleczanie się, głodzenie się itp.
* Przymusowe zwracanie na siebie uwagi niezależnie od otrzymywanych komunikatów
* Podejmowanie ról destruktywnych dla siebie jak kozioł ofiarny czy klasowy błazen (zbytnia perfekcyjność w jakiejś dziedzinie jest tez zaliczana do destrukcyjnych ról)
* Częściowy, wybiórczy mutyzm – np. nieodpowiadanie na pytania nauczyciela
* Prześladowanie innych – wyzywanie, wyśmiewanie, okradanie, wymuszanie określonych zachowań
* Przewlekle obniżony nastrój – smutek, apatia
* Nieadekwatna do wieku dziecka seksualizacja kontaktów z innymi – np. inicjowanie kontaktów o seksualnym zabarwieniu
* Naruszanie granic innych poprzez nieadekwatny kontakt fizyczny np. wdrapywanie Siena kolana, dotykanie, zadawanie pytań dotyczących intymnych przeżyć itp.
* Wulgaryzacja języka
* Publiczne zachowania autoseksualne
* Syndrom tzw. „wściekłego dziecka” – płacze, krzyki, awantury, otwarta złość i wrogość wobec innych
* Kłopoty z oddawaniem lub utrzymywaniem moczu i kału
* Ukrywanie śladów przemocy – złamań, zasinień, chorób dróg moczowo – płciowych
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ZABURZONYCH ZACHOWAŃ TO:
- nieadekwatność – zachowanie nie jest racjonalną odpowiedzią na daną sytuację
- sztywność – zachowanie powtarza się według tego samego wzorca w określonych sytuacjach
- automatyczność włączania się zachowania – zachowanie uruchamia się „automatycznie” jako odpowiedź na niektóre elementy sytuacji bez rozpoznania sytuacji jako całości
- szkodliwość dla podmiotu i otoczenia :
a) dla podmiotu – wyraża się w nie wykorzystywaniu sytuacji do swoich potrzeb, nie uczeniu się, nie budowaniu dobrych relacji, pozostawaniu w kręgu negatywnych emocji – wściekłość na siebie i innych, poczuciu winy i wstydu, narażania się na odrzucenie przez innych.
b) dla otoczenia – wyraża się poprzez wywoływanie u innych negatywnych emocji, poczucia bezradności i konieczności podjęcia specjalnych działań.
Zachowaniom tym towarzyszy:
- przezywanie silnych, negatywnych emocji takich jak lęk, złość, wstyd, rozpacz, wstręt.
Natężenie przeżywanych emocji pokazuje, że pochodzą one nie tylko z aktualnej sytuacji ale tez z wielu wcześniejszych sytuacji, które oddziaływały jak urazowe, ponieważ były podobne do tej, w której powstał uraz. W całej sekwencji tych zdarzeń emocje nie były do końca odreagowane.
- zachowanie to wyróżnia osobę od pozostałych, znajdujących się w danej sytuacji
- w momencie pojawienia się zaburzonego zachowania i związanych z nim silnych emocji dana osoba wykazuje brak wrażliwości na cudze potrzeby i uczucia.
- zachowania te wyłączają osobę z toczącej się akcji lub sytuacji
Dla ułatwienia analizy zaburzonych zachowań dzieci dzielimy je na 4 obszary:
(podział teoretyczny, w praktyce obszary częściowo nakładają się na siebie)
1 – związany z relacjami z rówieśnikami (ja – rówieśnicy)
2 – związany z relacjami z osobami dorosłymi (ja – dorośli)
3 – związany z sytuacjami wykonywania różnych zadań (ja – zadanie)
4 – związany z ustosunkowaniem się do samego siebie (ja – ja)
W każdym z tych obszarów, zaburzone zachowanie pojawia się w trzech wymiarach:
Istnieje jednakże cała gama sytuacji przeżywanych przez dzieci czy tez już osoby dorosłe, które powodują urazy i w konsekwencji zaburzają zachowania. Te sytuacje związane są najczęściej z zagrożeniem fizycznym lub zagrożeniem zaspokojenia potrzeb psychologicznych, np. potrzeby pozostawania w bliskim, akceptującym związku, potrzeby bycia kochanym i kochania, potrzeby bycia samodzielnym i ciekawym świata i innych. Urazowo działa te z na dziecko zaniedbywanie jego potrzeb fizjologicznych – czystości, sytości i odpoczynku. Głębokie urazy powstają w sytuacjach pozostawiania dziecka w samotności i nie pomagania mu w pokonywaniu istotnych trudności. Urazowo działają sytuacje, w których dziecko jest podmiotem agresywnych zachowań lub obserwuje takie zachowania wobec innych. Mogą to być akty przemocy typu – bicie, przetrzymywanie w izolacji, uszkodzenia ciała, nadużycia seksualne, rozładowywanie na dziecku wściekłości i niechęci.
Podobnie, też urażająco, działają łagodniejsze, jeżeli chodzi o brutalność, ale przewlekłe i powtarzalne zachowania odrzucające, takie jak długotrwałe okazywanie braku zainteresowania potrzebami dziecka, nie rozumienie jego uczuć, brak szacunku dla jego starań i osiągnięć, nie tworzenie warunków do rozwoju jego autonomii i godności.
Często, w tych sytuacjach podejmowane przez dziecko zachowania pogłębiają tylko jego dyskomfort, gdyż nie jest ono w stanie im zaradzić. Wzrasta wówczas poczucie bezsilności.
To, czy dane doświadczenie stanie się urazem, w dużej mierze zależy od reakcji osób dorosłych, które są blisko dziecka.
DEFINICJA ZABURZONYCH ZACHOWAŃ
O zaburzonym zachowaniu dziecka mówimy wówczas, kiedy obserwujemy powtarzające się stereotypy zachowań uniemożliwiające mu dobre przystosowanie się do sytuacji społecznych. Reaguje ono na te sytuacje w nieadekwatny sposób i nie uczy się w oparciu o nie. Zachowanie dziecka jest takie, jakby nie rozumiało sytuacji, w jakiej się znalazło. Nie podejmuje też działań związanych z wyjaśnieniem znaczenia różnych aspektów sytuacji poprzez pytania czy proszenie o wyjaśnienia.
Zaburzenie dotyczy tez przeżywanych przez dziecko emocji. Są one często nieadekwatne do sytuacji zarówno pod względem siły jak i kolorytu.
Objawy zaburzonych zachowań u dzieci:
* Wycofywanie się z kontaktów i izolowanie się od innych dzieci
* Zablokowanie ekspresji twarzy – sztywne, napięte mięśnie twarzy, z których trudno odczytać emocje,
* Nie rozumienie poleceń, nawet po wielu próbach wyjaśnień,
* Niewspółmierne do sytuacji reakcje emocjonalne – płaczliwość, lękliwość, wesołkowatość
* Słowotok
* Przymus wykonywania takich czynności jak: skubanie palców, obgryzanie ołówków lub paznokci, potrząsanie rękami lub nogami
* Nałogowe kłamanie
* Sytuacyjne manipulowanie innymi – trudności w wyrażaniu wprost własnych potrzeb przy jednoczesnej potrzebie ich zaspokojenia
* Nie respektowanie ustalanych w grupie norm
* Zachowania prowokacyjne, odbiegające od zachowań większości dzieci
* Zachowania roszczeniowe, nie uwzględniające możliwości chwili (domaganie się czegoś np. zabawki lub ciastka, gdy trudno to osiągnąć w danej chwili)
* Nadpobudliwość ruchowa
* Brak koncentracji – niemożność dłuższego skupienia uwagi na jednym przedmiocie, zadaniu, wypowiedzi
* Nieświadome domaganie się uwagi poprzez „rozrabianie”
* Zachowania odrzucające przy próbach kontaktu ze strony innych
* Brak umiejętności czego chce, czego potrzebuje
* Demonstracyjne obrażanie się, gdy sprawy toczą się inaczej niż dziecko przewidywało
* Przekazywanie zmyślonych informacji – tzw. Niesamowite opowieści (uwaga: czasami są w tych opowieściach zawarte prawdziwe informacje, o przemocy fizycznej, czy seksualnej lub skrajnym zaniedbaniu)
* Brak umiejętności współdziałania z rówieśnikami
* Reagowanie przerażeniem na kontakt fizyczny i konieczność rozbierania się np. na gimnastyce
* Używanie jakiejś formy przemocy w kontaktach z rówieśnikami (werbalnej, fizycznej, seksualnej)
* Potrzeba dominowania nad innymi za wszelką cenę
* Znikanie z lekcji ze szkoły
* Poniżanie słabszych od siebie
* Zachowania autoagresywne np. okaleczanie się, głodzenie się itp.
* Przymusowe zwracanie na siebie uwagi niezależnie od otrzymywanych komunikatów
* Podejmowanie ról destruktywnych dla siebie jak kozioł ofiarny czy klasowy błazen (zbytnia perfekcyjność w jakiejś dziedzinie jest tez zaliczana do destrukcyjnych ról)
* Częściowy, wybiórczy mutyzm – np. nieodpowiadanie na pytania nauczyciela
* Prześladowanie innych – wyzywanie, wyśmiewanie, okradanie, wymuszanie określonych zachowań
* Przewlekle obniżony nastrój – smutek, apatia
* Nieadekwatna do wieku dziecka seksualizacja kontaktów z innymi – np. inicjowanie kontaktów o seksualnym zabarwieniu
* Naruszanie granic innych poprzez nieadekwatny kontakt fizyczny np. wdrapywanie Siena kolana, dotykanie, zadawanie pytań dotyczących intymnych przeżyć itp.
* Wulgaryzacja języka
* Publiczne zachowania autoseksualne
* Syndrom tzw. „wściekłego dziecka” – płacze, krzyki, awantury, otwarta złość i wrogość wobec innych
* Kłopoty z oddawaniem lub utrzymywaniem moczu i kału
* Ukrywanie śladów przemocy – złamań, zasinień, chorób dróg moczowo – płciowych
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ZABURZONYCH ZACHOWAŃ TO:
- nieadekwatność – zachowanie nie jest racjonalną odpowiedzią na daną sytuację
- sztywność – zachowanie powtarza się według tego samego wzorca w określonych sytuacjach
- automatyczność włączania się zachowania – zachowanie uruchamia się „automatycznie” jako odpowiedź na niektóre elementy sytuacji bez rozpoznania sytuacji jako całości
- szkodliwość dla podmiotu i otoczenia :
a) dla podmiotu – wyraża się w nie wykorzystywaniu sytuacji do swoich potrzeb, nie uczeniu się, nie budowaniu dobrych relacji, pozostawaniu w kręgu negatywnych emocji – wściekłość na siebie i innych, poczuciu winy i wstydu, narażania się na odrzucenie przez innych.
b) dla otoczenia – wyraża się poprzez wywoływanie u innych negatywnych emocji, poczucia bezradności i konieczności podjęcia specjalnych działań.
Zachowaniom tym towarzyszy:
- przezywanie silnych, negatywnych emocji takich jak lęk, złość, wstyd, rozpacz, wstręt.
Natężenie przeżywanych emocji pokazuje, że pochodzą one nie tylko z aktualnej sytuacji ale tez z wielu wcześniejszych sytuacji, które oddziaływały jak urazowe, ponieważ były podobne do tej, w której powstał uraz. W całej sekwencji tych zdarzeń emocje nie były do końca odreagowane.
- zachowanie to wyróżnia osobę od pozostałych, znajdujących się w danej sytuacji
- w momencie pojawienia się zaburzonego zachowania i związanych z nim silnych emocji dana osoba wykazuje brak wrażliwości na cudze potrzeby i uczucia.
- zachowania te wyłączają osobę z toczącej się akcji lub sytuacji
Dla ułatwienia analizy zaburzonych zachowań dzieci dzielimy je na 4 obszary:
(podział teoretyczny, w praktyce obszary częściowo nakładają się na siebie)
1 – związany z relacjami z rówieśnikami (ja – rówieśnicy)
2 – związany z relacjami z osobami dorosłymi (ja – dorośli)
3 – związany z sytuacjami wykonywania różnych zadań (ja – zadanie)
4 – związany z ustosunkowaniem się do samego siebie (ja – ja)
W każdym z tych obszarów, zaburzone zachowanie pojawia się w trzech wymiarach:
- Zaburzenia myśli, (sądów i przekonań) na temat siebie, innych zjawisk w świecie i czekających zadań
- Zaburzenia przejawianych emocji towarzyszących tym myślom (nieadekwatność ich siły lub rodzaju lub zablokowanie ich wyrażania)
- Zaburzenia zachowania w danej sytuacji np. nieadekwatna ucieczka, atak, wejście w konflikt.
Małgorzata Stelmaszczyk
POŻYWIENIE
* Aby zdrowo żyć, trzeba się prawidłowo odżywiać. Najistotniejsze składniki pożywienia to białka, węglowodany i tłuszcze. Węglowodany dostarczają energii, a białka są potrzebne do budowy nowych tkanek. Należy pamiętać, że dzieci potrzebują dużo więcej białka niż dorośli.
* Niezbędne składniki w naszym pożywieniu to również sole mineralne i witaminy. Witaminy zapobiegają powstawaniu różnych, czasem groźnych chorób.
* Niezbędna do życia jest tez woda, którą dostarczamy w potrawach i napojach. Bez jedzenia człowiek może się dłużej utrzymać przy życiu niż bez picia.
* Częste spożywanie żywności zawierającej sztuczne dodatki smakowe i barwiące oraz konserwujące może osłabić odporność organizmu.
* Niebezpieczny jest nadmiar cukru, a spożywamy go, często o tym nie wiedząc, gdyż nawet w lekach są środki słodzące, a np. keczup może zawierać więcej cukru niż lody. Cukier jest odpowiedzialny za nadwagę i choroby z nią związane oraz próchnicę zębów.
* Niezbędne składniki w naszym pożywieniu to również sole mineralne i witaminy. Witaminy zapobiegają powstawaniu różnych, czasem groźnych chorób.
* Niezbędna do życia jest tez woda, którą dostarczamy w potrawach i napojach. Bez jedzenia człowiek może się dłużej utrzymać przy życiu niż bez picia.
* Częste spożywanie żywności zawierającej sztuczne dodatki smakowe i barwiące oraz konserwujące może osłabić odporność organizmu.
* Niebezpieczny jest nadmiar cukru, a spożywamy go, często o tym nie wiedząc, gdyż nawet w lekach są środki słodzące, a np. keczup może zawierać więcej cukru niż lody. Cukier jest odpowiedzialny za nadwagę i choroby z nią związane oraz próchnicę zębów.
SPORT
* Sport i wszelki ruch maja ogromny wpływ na rozwój człowieka. Stwierdzono, że dzieci, które nauczono poruszania się w wodzie zanim jeszcze zaczęły chodzić, rozwijają się lepiej i są bardziej odporne i zahartowane. U ludzi zażywających dużo ruchu serce jest lepiej rozwinięte.
BAKTERIE
* Bakterie to drobnoustroje będące przyczyną różnych chorób. Jednak są bakterie niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Przykładowo bakterie znajdują się w przewodzie pokarmowym człowieka dlatego po kuracji antybiotykowej, która niszczy wszelką florę bakteryjną, należy spożywać jogurt z żywymi kulturami bakterii.
TO NIE WSTYD MIEĆ WSZY - WSTYD NIC Z NIMI NIE ROBIĆ
Wszawica jest chorobą zakaźną wywoływaną przez pasożyta - wesz głowową. Wszy głowowe mają długość 2 - 3 mm i są sześcionożnymi insektami bez skrzydeł, które żerują na włosach, blisko skóry głowy. Jaja oraz puste skorupki po wykluciu to gnidy. Wszy ssą krew, a ich ukąszenie powoduje swędzenie.
Wszawica przenoszona jest przez wspólnie używane przedmioty:
- szczotki, spinki, grzebienie,
- ubrania, nakrycia głowy,
- pluszowe zabawki,
- pościel, koce, poduszki i materace.
- przy dobrym świetle obejrzeć włosy, rozczesując gęstym grzebieniem,
- głowę najlepiej pochylić nad białym ręcznikiem, umywalką lub wanną,
- skóra głowy jest zaczerwieniona i swędzi, szczególnie przy linii włosów i za uszami,
- widoczne są gnidy:
- przyklejone są blisko nasady włosów,
- nie daję się wytrząsnąć, oddzielić palcami,
- mogą występować ranki w wyniku drapania
- należy skontaktować się z pielęgniarką szkolną, lekarzem rodzinnym lub farmaceutą w aptece, którzy pomogą dokonać wyboru skutecznego środka do zwalczania choroby,
- w przypadku stosowania preparatów do zwalczania wszy należy ściśle stosować się do zaleceń zawartych w załączonej ulotce, w tym do zaleceń dotyczących powtarzania zabiegów,
- należy leczyć w tym samym momencie wszystkie zarażone osoby, które kontaktowały się z chorym ( w tym rodzina pacjenta),
- należy używać preparatów leczniczych i stosować środki mechaniczne (specjalne, bardzo gęste grzebienie),
- kuracje należy powtarzać po upływie około tygodnia od czasu jej podjęcia,
- bezwzględnie należy przestrzegać zaleceń, co do sposobu użycia środków farmakologicznych,
- dzieci, u których została stwierdzona wszawica, nie powinny uczęszczać do przedszkola czy szkoły do czasu zlikwidowania insektów, aby nie zarazić innych dzieci.
Postępowanie z rzeczami osobistymi od chwili wykrycia wszawicy:
- szczotki, spinki, grzebienie - wygotować lub zniszczyć,
- ubrania, nakrycia głowy i pluszowe zabawki, pościel, koce - wyprać w temperaturze co najmniej 60*C lub chemicznie, wyprasować żelazkiem z parą wodną 200*C, szczególnie przy szwach,
- odkurzyć podłogę i meble,
- poduszki i materace - można spryskać preparatem owadobójczym i szczelnie zamknąć na 14 dni w foliowym worku.
- systematycznie sprawdzać włosy dziecka,
- zadbać, żeby dziecko nie pożyczało czapek, spinek, grzebieni, szczotek,
- upinać i zaplatać długie włosy dzieciom (zmniejsza ryzyko dostania się wszy do skóry głowy).
- nie należy profilaktycznie stosować leków przeciwko wszawicy (skóra uodparnia się na działanie leków; składniki leków są toksyczne)'
- nie wolno stosować u ludzi preparatów przeznaczonych dla zwierząt,
- nie wolno piętnować dziecka i jego rodziny.
Małgorzata Stelmaszczyk
PAPIEROSY I DZIECI
O tym, że palenie papierosów szkodzi, słyszymy często. Tak często, że uważamy to za oczywiste (jeśli nie palimy) lub nie zwracamy na to uwagi (jeśli palimy nałogowo).
Wszystkim nam jednak, zależy na zdrowiu naszych dzieci.
W domach, w których się pali, dzieci są tak zwanymi biernymi palaczami. Dorośli opiekunowie często nie uświadamiają sobie, że przebywanie w zadymionym pomieszczeniu może komuś zaszkodzić. Dym papierosowy zawiera wiele szkodliwych substancji, które są bardzo niebezpieczne, szczególnie dla dzieci, których organizmy dopiero się kształtują.
Wdychany dym podrażnia śluzówki nosa, jamy ustnej i gardła. Może spowodować kaszel, kichanie, łzawienie i zapalenie spojówek.
Dzieci wychowywane w zadymionych pomieszczeniach znacznie częściej chorują na infekcje dróg oddechowych, zwłaszcza na zapalenie oskrzeli i płuc.
U dzieci, będących długie lata biernymi palaczami, występuje większe ryzyko zachorowania w przyszłości na choroby nowotworowe, owrzodzenie żołądka i dwunastnicy i choroby układu krążenia, niż u ich rówieśników, wychowywanych bez dymu.
Palenie papierosów przez kobiety w ciąży naraża ich nie narodzone jeszcze dziecko na toksyczne działanie dymu papierosowego. Często dzieci te po urodzeniu maja niską wagę i słabszą odporność organizmu.
Dzieci wzrastające w środowisku palących traktują palenie papierosów jako naturalny element życia codziennego. Biorąc przykład z otoczenia same w pewnym momencie zaczynają palić, nie zdając sobie sprawy z późniejszych skutków tego nałogu.
My, dorośli, świadomi zagrożeń, jakie niesie palenie papierosów dla zdrowia ich dzieci, powinniśmy zrezygnować z palenia. Jeżeli to się jednak nie udaje wypalajmy papierosa poza mieszkaniem (na balkonie, na ulicy).
Dziecko jest bystrym obserwatorem, ale papierowy są dla niego wielka zagadką. Czy to się je? Gdy znajdzie wolną chwilę może zechce sprawdzić. Dlatego trzeba:
* Papierosy i tytoń przechowywać tak, aby dziecko nie miało do nich dostępu;
* Zaraz po użyciu opróżniać popielniczki niedopałków;
* Bezwzględnie chować przed dzieckiem gumę do żucia z nikotyną
Agresja u dzieci w wieku przedszkolnym
Wychowanie dziecka jest jednym z najtrudniejszych zadań przed jakimi stoją rodzice i nauczyciele. Jednym z rodzajów zachowań występujących w różnych formach stosunków międzyludzkich są zachowania agresywne. Stają się one często powodem powstawania konfliktów.
Agresja to zewnętrzne objawianie złości skierowane przeciw określonym osobom lub rzeczom, przynoszące szkodę, przybierając formę napaści fizycznej lub słownej. Jest ona nabyta i utrwalona w procesie rozwoju na podstawie uczenia się społecznego. U jej postaw leżą zawsze konkretne motywy. Złość, przemoc u dzieci pojawiają się najczęściej wtedy, gdy któraś z ich potrzeb jest niezaspokojona (poczucie bezpieczeństwa, miłości, aktywności, akceptacji czy wolności).
Agresja jest nieodłączną częścią naszego życia. Każde niemowlę przynosi na świat waleczną gotowość przezwyciężania sprzeciwu, w przypadku pragnienia kontaktów -głośne zwracanie na siebie uwagi. Świadome przejawy gniewu pojawiają się około 2 roku życia. Wtedy to dziecko uświadamia sobie, że może działać według własnej woli. U dzieci 3 letnich można zaobserwować przejawy silnej przekory. Jest to również czas rozpoczęcia okresu przedszkolnego. Dziecko musi rozstać się z rodzicami, czuje się zagrożone. W takiej sytuacji można spodziewać się u 3 - latka wielu zachowań agresywnych przejawiających się w nieposłuszeństwie wobec rodziców, wychowawców. Zachowanie mające pewne cechy agresji może się utrwalić i funkcjonować jako nawyk, dlatego to od postępowania rodziców zależy czy rozwinie się ona w dziecku.
Ze względu na sposoby wyrażania agresji wyróżnia się następujące jej typy: fizyczna, werbalna i mimiczna. Do agresji fizycznej zaliczamy: bicie, popychanie, niszczenie przedmiotów. W momencie wybuchu gniewu dziecko rzuca się pięściami, bije inne dzieci, niekiedy drapie i gryzie. Atak jest nie zawsze skierowany na tę osobę która wywołała agresję. Dziecko kierując się wcześniejszymi doświadczeniami może przewidzieć, że za czynności agresywne skierowane do osób dorosłych zostanie ukarane, dlatego agresja kierowana jest na słabsze osoby z otoczenia- kolegów, zwierzęta, niszczenie przedmiotów. Częstym przykładem tego typu agresji są napady złości. Zwykle są one próbą zwrócenia na siebie uwagi, sposobem by dostać ulubioną rzecz lub uniknąć czegoś nieprzyjemnego. Takie zachowanie najczęściej zdarza się wśród dwu i trzylatków. Należy dążyć do ograniczenia częstotliwości ich występowania i zmniejszania intensywności.
W późniejszym wieku narasta niestety agresja werbalna czyli wyśmiewanie, złośliwe uwagi, dziecko jest aroganckie, przezywa, skarży. Agresywne zachowanie to również brak przyzwolenia na przyłączenie się do zabawy, wykluczenie kogoś z rozmowy, zabawy, zemsta, groźba, dręczenie.
Agresja ta jest często spotykana w grupach przedszkolnych. Od reakcji dorosłego zależy czy taki sposób działania utrwali się, czy zaniknie.
W tym wieku występuje także agresja mimiczna. Jej przykładem jest: przedrzeźnianie, robienie min, pokazywanie języka innemu dziecku z zamiarem zrobienia mu przykrości. Dzieci odbierają te formy agresji jako bardzo raniące.
Formowanie się agresywności jest procesem długotrwałym i uwarunkowanym wieloma czynnikami. Do grupy zagrożonych agresywnym reagowaniem są dzieci, które we wczesnych latach swojego życia musiały przeżyć poczucie braku akceptacji ze strony szczególnie matki. W późniejszym wieku należą do nich dzieci z rodzin, w których zaspokajanie dziecięcych potrzeb nie znajduje się na pierwszym planie. Może to być sygnał, że dziecko czuje się niekochane, samotne.
Często można zaobserwować taką sytuację po przyjściu na świat drugiego dziecka. Gdy większość czasu poświęcona jest noworodkowi, starsze czuje się mniej kochane i porzucone.
Do grupy ryzyka należą także dzieci, które dziedziczą temperament ze skłonnością do porywczości. To, jak szybko dziecko się złości oraz jak się wtedy zachowuje zależy wprawdzie od jego temperamentu, jednakże reakcja otoczenia na jego zachowanie jest istotne w takim samym stopniu. Niezwracanie uwagi na nietypowość takich zachowań, sprzyja ich utrwaleniu. W grupie przedszkolnej są to dzieci, które posiadają chęć dominacji w grupie, próbują narzucić swoją zabawę lub własne zasady.
Dziecko to lustro jak powiedział Janusz Korczak, wybitny wychowawca dzieci i młodzieży. Bowiem w dziecku odbijają się postawy i zachowania dorosłych, przede wszystkim rodziców. Niewłaściwe postawy rodzicielskie to:
- odrzucenie – dziecko czuje się niepotrzebne, co rodzi w nim chęć zwrócenia na siebie uwagi złym zachowaniem;
- unikanie kontaktu z dzieckiem - brak akceptacji rodzi agresję, dziecko staje się nieufne, często popada w konflikty w przedszkolu, czy też później w szkole;
- nadmierne ochranianie - wszyscy starają się zaspokajać potrzeby dziecka, jego potrzeby są ważniejsze od potrzeb innych osób; takie postępowanie prowadzi do opóźnienia dojrzałości emocjonalnej i społecznej dziecka, w zetknięciu ze szkołą dziecko może mieć postawę roszczeniową, a nie zaspokojenie jego oczekiwań rodzi frustrację;
- stawianie nadmiernych wymagań i nieliczenie się z możliwościami dziecka wywołuje brak wiary we własne siły, łatwość dekoncentracji.
Konflikty w małżeństwie, wysoki poziom gniewu i wrogości w środowisku rodzinnym, brak zrozumienia, agresywne zachowanie dorosłych dostarczają dziecku wielu wzorów do naśladowania.
Dzieci obserwują, jak dorośli rozwiązują problemy między sobą i powielają te zachowania.
Przyczyn agresywnych zachowań upatruje się także w nadmiernym oglądaniu telewizji i zbyt długim zajmowaniu się komputerowymi grami. Walki, napady, kłótnie, bójki - to częste elementy bajek, gier komputerowych. Bohaterowie budzą podziw, są silni, niezwyciężeni, są wzorem do naśladowania. Wiele zabaw dziecięcych traci swój pierwotnie zabawowy charakter i przekształca się w rzeczywistą bójkę, zachowania agresywne.
Dziecko musi mieć wytyczone granice, między tym co dozwolone, a tym czego mu nie wolno. Jest to dla dziecka trudne ponieważ, dostrzega ono świat z osobistego punktu widzenia(egocentryzm). Dziecko skierowane na zaspokojenie własnych potrzeb i dążeń wchodzi często w konflikt słowny lub fizyczny z innymi dziećmi. Dlatego też bardzo ważne jest, aby jak najwcześniej uczyć dzieci zachowań społecznie pożądanych. Powinno się to rozpocząć jeszcze przed pójściem dziecka do przedszkola, gdzie będzie miał kontakt z rówieśnikami.
Opracowała: mgr Grażyna Wójcik
Literatura:
Aug-Schnabel G.: ”Agresja w przedszkolu” wyd. „Jedność” ,Kielce 2001;
Grochuiska J.: Agresja u dzieci, WSiP, Warszawa 1993;
Ranschburg J., „Lęk, gniew, agresja”, wyd. WSiP 1993.
Zapobieganie zachowaniom agresywnym u dzieci
Dzieci agresywne sprawiają wiele problemów rodzicom i wychowawcom. W grupie przedszkolnej wywołują konflikty, sprzeczki, dożą do dominacji nad innymi. Dlatego zachowaniami agresywnymi należy zająć się nie dopiero wtedy gdy zakłócają one społeczne życie, ale wówczas gdy zaczynają się pojawiać.
Jak radzić sobie z dzieckiem przejawiającym agresję:
Ø Dziecko potrzebuje, aby dorośli wyznaczali mu granice, to zapewnia mu poczucie bezpieczeństwa. Wszystkie dzieci, a szczególnie te skłonne do agresywnych zachowań muszą wiedzieć co im wolno a czego nie. Dzieciom jest łatwiej zrozumieć zakazy, jeśli rodzice dołączają do nich uzasadnienie, czyli konkretnie mówią, czego od dziecka oczekują i dlaczego chcą, aby ono postąpiło tak, a nie inaczej.
Ø Należy być konsekwentnym w swoich postanowieniach. Napad agresji nie powinien przyczynić się do tego, aby dziecko osiągnęło swój cel. Nie można pozwolić dziecku czegoś uniknąć tylko dlatego, że rzuca się o podłogę. Jeśli dziecko zachowuje się agresywnie to nie wystarczy powiedzieć mu tylko, że źle postępuje ale przede wszystkim dać wskazówki właściwego zachowania np.: dziecko pobiło lub popchnęło, powinno przeprosić i obiecać że tego nie będzie robić.
Ø Jednym ze sposobów zapobiegania zachowań agresywnych jest umiejętne rozwiązywanie konfliktów w grupie. Musimy dzieciom uświadomić, że można porozmawiać z drugą osobą bez używania siły, że każde dziecko ma takie same prawa.
Ø Warto dużo rozmawiać z dziećmi o komunikowaniu się, o emocjach i uczuciach. Rodzice mogą nauczyć dzieci panowania nad własną złością i kontrolowania własnych zachowań. Natomiast miłość i troska o dziecko muszą być przez rodziców uzewnętrzniane i widoczne dla niego.
Ø Bardzo istotną kwestią jest umiejętne stosowanie kar i nagród. Po pierwsze, aby wywarły one pozytywny wpływ na zmianę zachowania muszą być dostosowane do zaistniałej sytuacji i osobowości dziecka. Powinny być sprawiedliwe, tzn. zasłużone i proporcjonalne do czynu dziecka. Przedmiot kary i nagrody winien stanowić dla dziecka pożądaną wartość. Powinno się również unikać przesadzania w nagradzaniu, ponieważ osłabia to ich skuteczność. Kara powinna być tak dobrana, aby kierowała uwagę dziecka na sam czyn, na przekroczenie danej normy. Konsekwencja w karaniu i nagradzaniu jest podstawowym warunkiem, aby system ten przyniósł pozytywne rezultaty wychowawcze. W rodzinie zasady, sposoby i formy nagradzania i karania powinny być jednakowo stosowane i wymagane zarówno przez ojca, jak i matkę. Badania dowodzą, że nagrody są skuteczniejszymi środkami wychowawczymi. Utwierdzają one pożądane zachowania, mobilizują do działania, pogłębiają wiarę we własne siły, pozwalają przezwyciężać lęki, uczą życzliwości i przyjaźni. Kary natomiast mogą przyczynić się do utrwalenia złych zachowań, dziecko buntuje się, wyładowuje złość na innych dzieciach i przedmiotach. Dlatego należy umiejętnie stosować kary i nagrody.
Ø Trzeba starać się opanować własne emocje, nie krzyczeć na dziecko. Oceniamy zachowanie -nie dziecko.
Ø Kolejnym sposobem uniknięcia zachowań agresywnych jest wyeliminowanie bajek i filmów, które zawierają sceny agresywne. Równocześnie należy rozbudzać zainteresowanie dzieci takimi książkami, filmami, grami, które ukazują pozytywne modele zachowań.
Ø Rodzice muszą być świadomi, że duże znaczenie w rozwoju zachowań dziecka posiada czas wspólnie spędzony z nimi, zabawy, spacery i rozrywki kulturalne.
Ø Dzieci agresywne są tylko na pozór niezależne, silne i pewne siebie. Zwykle czują się zależne od innych, niedowartościowane. Dlatego należy budować u nich silną osobowość i poczucie własnej wartości, które są warunkiem pozytywnego rozwoju społecznego, prawidłowych kontaktów społecznych. Zachęcajmy dziecko do pozytywnego mówienie o sobie samym.
Ø Duże znaczenie w zapobieganiu zachowań agresywnych u dzieci w wieku przedszkolnym odgrywa praca z rodzicami. Spotkania i wywiady z nimi dają nauczycielom dokładniejszy obraz zachowań dzieci.
Ważne znaczenie terapeutyczne posiadają takie metody pracy z dziećmi jak:
• rysunek w terapii,
• bajkoterapia,
• ćwiczenia ruchowe,
• pantomima.
Opracowała: mgr Grażyna Wójcik
Literatura:
Grochulska J., Agresja u dzieci. Warszawa 1993;
Haug - Schnabel G., Agresja w przedszkolu. Kielce 2001;
Kozłowski A., Zaburzenia emocjonalne u dzieci w wieku przedszkolnym. Warszawa 1984;
Ochmański M. ‘Nagrody i kary w wychowaniu dzieci w wieku szkolnym’. Warszawa 2001.
Agnieszka Łuksza
Techniki plastyczne dla dzieci w wieku przedszkolnym
Każdy człowiek w dzieciństwie zaczyna odkrywać świat. Chłonie go wszystkimi zmysłami, dlatego też twórczość dla dziecka jest nie tylko źródłem przyjemności estetycznych, radości z własnej twórczości, ale przyczynia się do poznania otaczającego go świata. Działalność plastyczna dzieci stwarza bardzo szerokie pole do realizacji jego możliwości i pobudza do obrazowego wyrażania swoich odczuć. Daje radość i zadowolenie, wzmacnia poczucie własnej wartości. Jest wyrazem wewnętrznej energii dziecka, uspokaja je, daje uczucie odprężenia oraz zaspokaja typową dla tego wieku potrzebę działania. Dzieci podczas pracy twórczej rozwijają swoje umiejętności manualne, doskonalą koordynację wzrokowo-ruchową, kształtują umiejętności wyrażania środkami plastycznymi.
Stosowanie w zabawie z dzieckiem różnorodnych technik plastycznych stymuluje ich dyspozycje twórcze. Rozwija fantazję, zdolności skojarzeniowe, pomysłowość, giętkość, oryginalność, płynność myślenia zachęca do poszukiwań nieszablonowych rozwiązań.
Ponadto to świetna zabawa zarówno dla dzieci jak i ich Rodziców, która przynosi o wiele więcej korzyści i satysfakcji niż wieczór spędzony przed telewizorem. Integruje, relaksuje, zadziwia a czasem sprawia że dorośli odkrywają w sobie dziecko.
Podczas zabaw plastycznych z dzieckiem ważne jest aby zapewnić mu możliwość swobodnej, twórczej wypowiedzi. Nie wolno ingerować w kompozycje dziecka, bo najważniejszy jest sam proces tworzenia a nie wartość wytworu plastycznego, niepodlegającego, w przypadku dzieci, jakiejkolwiek krytyce. Nie narzucajmy swoich myśli dziecku, pozwólmy aby od początku do końca czuło się twórcą odpowiedzialnym za własne dzieło. Nie narzucajmy też dziecku tempa pracy i pamiętajmy o odpowiednim wyeksponowaniu jego prac po ich ukończeniu, daje to wiele satysfakcji i przekonuje o poważnym traktowaniu jego wysiłku.
Techniki rysunkowe dla dzieci
Jest to najbardziej znana i powszechnie stosowana technika, jednak najczęściej kojarzona z rysowaniem ołówkiem lub kredkami. Są jednak inne ciekawe techniki, których stosowanie w zabawach z dzieckiem przynosi im wiele satysfakcji.
Rysowanie świecą Do tej techniki najlepiej nadają się zwykłe świeczki, białe lub kolorowe. Kolorowe są lepsze bo rysunek nimi wykonany jest lepiej widoczny na białym papierze. Dziecko wykonuje dowolny rysunek na kartce z bloku, może on składać się tylko z kresek, można też pokrywać płaszczyzny posuwając po papierze świecą położną na boku. Gdy rysunek jest skończony, zamalowujemy dużym pędzlem całą kartkę papieru farbą akwarelową, najlepiej w ciemnym odcieniu: czarną, ciemnobrązowa, granatową. W miejscach zarysowanych świecą pozostają białe kreski lub płaszczyzny. Podczas rysowania nie należy naciskać świecy zawsze jednakowo, dzięki temu farba przedostanie się do papieru gdzieniegdzie przez cienką warstwę świecy. Tło pod obrazek nie musi być w jednym kolorze, można wcześniej pomalować je np. w pasy, korzystając z farb akwarelowych.
Rysowanie pastelą olejną na papierze ściernym Technika ta kształci wrażliwość kolorystyczną i twórcze myślenie. Ciemna powierzchnia papieru nasuwa tematy związane z przestrzenią kosmiczną, zmierzchem, wschodem słońca.Po narysowaniu obrazka dobrze jest go utrwalić lakierem do włosów. Kolorowa wydrapywanka (sgraffito) Arkusz brystolu zamalowujemy farbami akwarelowymi w kilku kolorach, mogą to być pasy lub plamy. Gdy brystol całkiem wyschnie, pocieramy całą jego powierzchnię świecą w różnych kierunkach. Po zakończeniu tej czynności ponownie należy pomalować całą powierzchnię czarnym tuszem. Początkowo są problemy z pokryciem świecy tuszem, który rozbiega się. Nie należy się tym przejmować i cierpliwie rozprowadzać tusz, plamy będą coraz większe i po pewnym czasie cały arkusz okryje się czarnym tuszem. Po całkowitym wyschnięciu można wydrapywać linie i nawet większe powierzchnie. Korzystając z drucika linie będą cieniutkie, stosując inne przedmioty np. różne zakończone patyczki linie będą szerokie. Zdrapuje się warstwę tuszu i świecy, a na czarnym tle ukazują się kolorowe linie zamalowanego akwarelą papieru.
Techniki malarskie dla dzieci
Malowanie palcami Dzieci malują bezpośrednio mocząc w farbie palce. Wykonują rysunek na bardzo dużych arkuszach papieru, co zapewnia swobodę ekspresji. Daje to duże możliwości wypowiedzi graficznych przy minimum zdolności plastycznych. Ciekawy efekt wizualny otrzymuje się pozwalając dzieciom malować na przezroczystym ekranie (pleksi lub folia oprawiona w ramę) ustawionym w pionie i dobrze oświetlonym. Doskonały pomysł na dziecięce przyjęcie!
Malowanie na szkle lub folii Podczas malowania na szkle trzeba stale pamiętać, że właściwy obraz występuje po drugiej stronie. Trzeba więc najpierw malować wszystkie szczegóły a na końcu to co jest w najdalszym planie. Pamiętać też warto że właściwy obraz będzie odwrócony. Przed malowaniem na szkle należy przygotować na papierze szkic kompozycji i dobrze jest tez wstępnie go pokolorować akwarelą lub kredkami. Na szkicu kładziemy szkło i można malować. Jako szkicu można też użyć gotowych szablonów, których w internecie nie brakuje. Na zwykłym szkle można malować specjalnymi farbami lub farbami olejnymi, które niestety mają pewna wadę, ich schnięcie trwa dość długo i pracę trzeba wykonywać na raty.
Ze względu na bezpieczeństwo dzieci można z powodzeniem wykorzystać przejrzystą folię np. tzw. koszulki na dokumenty, na której wykonuje się obrazek a następnie przenosi go na dowolną powierzchnię. Obrazki tak wykonane przypominają witraże i można je wielokrotnie przeklejać.
Malowanie na podkładzie z kaszy Całą powierzchnię tektury na której będzie wykonywana praca malujemy klejem z mąki i posypujemy jakąkolwiek kaszą. Na wierzch kładziemy druga tekturkę i dokładnie dociskamy aby kasza dobrze przylgnęła. Gdy podkład jest już suchy można po nim malować. Druga wersja tej techniki polega na pokryciu tylko niektórych, wybranych części tekturki kaszą.
Stemplowanie
Stemple można wykonać z różnych dostępnych materiałów: z ziemniaka, marchewki, klocków drewnianych, kawałka gąbki, korka, gumki do ścierania, sznurka przyklejonego do drewnianego klocka itp.
Możemy stemplować jednym(różne odcienie) lub wieloma kolorami, jeśli będziemy robić to ściśle i dokładnie, jasnymi kolorami powstanie impresjonistyczna mozaika.
Stemplowanie to technika łatwa, nawet dla dzieci 3-letnich, która pomaga w koncentracji uwagi, rozwijaniu wrażliwości kolorystycznej oraz kształci precyzję i dokładność.
Modelowanie dla dzieci
Bezpośredni kontakt dotykowy z materiałem daje możliwości odreagowania napięcia. Bezkształtna masa daje szerokie możliwości oddziaływań, od prostego rozrywania na kawałki, poprzez łączenie tych kawałków w figury, aż do tworzenia określonych przedmiotów realnych czy nieistniejących wytworów dziecięcej fantazji. Dając dzieciom materiał do modelowania nie narzucamy tematu pracy. Proponujemy swobodną zabawę.
Modelowanie z masy solnej Masa solna nadaje się do wykonania różnych ozdób i dekoracji np. aniołków jako stroik na stół. Aby stworzyć niepowtarzalne ozdoby wystarczy tylko trochę wyobraźni, woda sól i mąka a później farby (mogą być plakatowe) ewentualnie lakier bezbarwny.
Przepis na wykonanie masy papierowej: 2 części mąki, 1 część soli, kilka łyżek oleju (w zależności od przewidywanego efektu)oraz woda. Wszystko mieszamy i dokładnie wyrabiamy do uzyskania jednolitej , plastycznej konsystencji. Formujemy przedmioty, pozostawiamy do wyschnięcia, po kilku dniach malujemy farbami i pokrywamy lakierem.
Lepienie z masy papierowej Masę papierowa można przygotować samodzielnie w domu.
Drobne kawałki ligniny lub papieru toaletowego trzeba rozmoczyć w wodzie i rozdrobnić palcami. Nadmiar wody należy odcedzić a mokre kawałki włożyć do naczynia z gęstym klejem wykonanym z mąki. Kleju powinno być trochę mniej niż mokrego papieru. Całą masę trzeba dokładnie wyrobić ręką tak jak ciasto rozcierając przy okazji kawałeczki papieru. Masa jest gotowa do użycia.
Z masy papierowej można robić różne przedmioty: płaskorzeźby, broszki, medaliony, wisiorki, paciorki, maski dekoracyjne. Do przygotowania płaskorzeźby najlepiej użyć jako podkładu tekturki na której będzie można modelować, należy pamiętać o oddzieleniu jej od masy papierowej kawałkiem papieru w celu uniknięcia przyklejenia się płaskorzeźby.
Modelowanie palcami płaskorzeźby można jeszcze wzbogacić przez wyciśnięcie na jej powierzchni kropek, kresek czy innych nieskomplikowanych wzorów wykorzystując do tego różne narzędzia takie jak: główka gwoździa, zaostrzony patyczek.
Po wyschnięciu ozdób z masy papierowej malujemy je farbą akwarelową, plakatową lub kolorowymi tuszami. Jeśli chcemy nadać wyrobowi połysku można zastosować jeszcze bezbarwny lakier.
Formowanie z kawałków papieru Różne powierzchnie, zarówno płaskie jak i kuliste można otrzymywać przez zlepianie ze sobą klejem kawałków papieru. Korzystając z tej techniki można wykonać miseczki, maski dekoracyjne, główki do kukiełek, figurki ludzi lub zwierząt.
Opis wykonania maski
Na kawałku tektury rysujemy zewnętrzny kontur maski i wycinamy. Będzie to spodnia część maski. Na tekturce układamy kształty maski z namoczonych w dość rzadkim kleju z mąki kawałki ligniny lub papieru toaletowego. Gdy maska jest już wymodelowana oklejamy całą jej górną powierzchnię najpierw małymi, dartymi z gazety kawałkami papieru, a następnie kawałkami papieru białego. Po oklejeniu można cała powierzchnię posmarować jeszcze klejem. Gdy maska wyschnie (2-3 dni) malujemy ją plakatówką a po wyschnięciu bezbarwnym lakierem. Do maski można jeszcze przykleić włosy wykonane np. ze sznurka.
Literatura:
J. Lewicka „Sto technik plastycznych”, Warszawa 1967